38-shaxmat Olimpiadasi
38-shaxmat Olimpiadasi (nemischa: Die 38. Schacholympiade Schaxolimpiada) — 2008-yilning 12–25-noyabr kunlari Germaniyaning Drezden shahrida FIDE tomonidan tashkil etilgan ochiq[1] hamda ayollar turniri va shaxmat oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha boshqa tadbirlardan iborat Olimpiada[2]. Ochiq musobaqada 146 ta, ayollar bahsida esa 111 ta jamoa qatnashdi. Hammasi boʻlib 1277 nafar shaxmatchi roʻyxatga olingan. Turnirning har ikki boʻlimini xalqaro hakam Ignatius Leong (Singapur) boshqarib bordi. Yaqinda oʻtkazilgan Olimpiadalardan farqli oʻlaroq, Shveysariya tizimidagi turlar soni tezlashtirilgan juftliklar bilan 13 tadan 11 taga qisqartirildi. Birinchi marta ayollar divizioni, xuddi ochiq divizion kabi, har bir turda toʻrtta doskada oʻynadi, har bir jamoaga bittadan oʻrinbosar, jami besh nafar oʻyinchiga ruxsat berildi. Yakuniy reytinglar o‘yin ochkolari bilan emas, match ochkolari bo‘yicha aniqlandi. Durang boʻlsa, tay-brek ushbu hisob bilan hal boʻldi: 1. Sonneborn-Berger chegirib tashlangan; 2. Oʻyin ochkolari yigʻindisi olib tashlangan; 3. Oʻyin nuqtalari hisoblangan[3].
Har bir oʻyin uchun vaqtni nazorat qilish har bir oʻyinchiga birinchi 40 ta harakatga 90 daqiqa va oʻyinning qolgan qismi uchun 30 daqiqa, birinchisidan boshlab har bir harakatdan keyin har bir oʻyinchi uchun qoʻshimcha 30 soniya qoʻshish imkonini berdi. Yangi qoidaga koʻra, 30 ta harakat bajarilgunga qadar kelishuv boʻyicha qur’a tashlashga ruxsat berilmagan[4]. Bundan tashqari, raund boshlanishida taxtada boʻlmagan oʻyinchilar avtomatik ravishda oʻyinni oʻtkazib yuborishadi. Ushbu qoida shaxmatni boshqa sport musobaqalari bilan uygʻunlashtirish uchun amalga oshirildi[5].
Ochiq tadbir[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ochiq divizionda 141 mamlakatdan 146 ta jamoa ishtirok etdi. Germaniya mezbon sifatida uchta jamoani maydonga tushirdi, Xalqaro Brayl shaxmat assotsiatsiyasi (IBCA), Xalqaro jismoniy nogironlar shaxmat assotsiatsiyasi (IPCA) va Xalqaro tinchlik shaxmat qoʻmitasi (ICSC) har biri bittadan tarkibni taqdim etdi. Marokash roʻyxatdan oʻtgan, ammo birinchi tur oʻyinida hech qachon maydonga tushmagan va diskvalifikatsiya qilingan.
Amaldagi chempion Armaniston yana bir bor Levon Aronyan boshchiligida ketma-ket ikkinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi. Ular sakkizinchi oʻrinda boʻlishlariga qaramay, oʻn bir uchrashuvdan toʻqqiztasida gʻalaba qozonishdi, toʻrtinchi oʻrindagi Ukraina bilan durang oʻynashdi va sardor Boris Gelfand boshchiligidagi ikkinchi oʻrindagi Isroilgagina (1½-2½) magʻlub boʻlishdi. Isroilliklar Armanistondan bir ochko ortda qolib ketishdi. Gata Kamskiy boshchiligidagi Qoʻshma Shtatlar soʻnggi turda Ukrainani magʻlub etib (3½-½) Vasiliy Ivanchuk va qolgan Ukraina terma jamoasidan koʻra tay-brekda yaxshiroq bronza medallarini qoʻlga kiritdi.
Yana bir bor sardor Vladimir Kramnik boshchiligidagi Rossiya terma jamoasi turnirdan oldingi favorit edi, ammo muvaffaqiyatsizlik bilan beshinchi oʻrinni egalladi. Yaqinda jahon chempionatida magʻlub boʻlgan Kramnik, zaxira oʻyinini qoʻlga kiritgan muqobil Dmitriy Yakovenkodan tashqari, qolgan jamoalar kabi oʻz reytingidan ancha past oʻynadi.
Turnirning eng katta syurprizi Vyetnam boʻldi, u hatto kuchli 30 talikka kirmagan, ammo baribir toʻqqizinchi oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, yangi turnir tuzilmasi ularga biroz kuchsizroq raqiblarni ajratdi, ammo ular Xitoyga qarshi 2-2 natija qayd etdi. Germaniyalik mezbonlar 13-o‘rinni egallagan bo‘lsa, jahon chempioni Vishvanatan Anandsiz Hindiston 16-o‘rin bilan kifoyalanishga majbur bo‘ldi.
Ochiq tadbir natijalari, #1-#10 # Davlat Shaxmatchilar Oʻrtacha reyting MP dSB 1 
ArmanistonAronian, Akopian, Sargissian, Petrosian, Minasian 2677 19 2 
IsroilGelfand, Roiz, Avrukh, Postny, Rodshtein 2682 18 3 
AQShKamsky, Nakamura, Onischuk, Shulman, Akobian 2673 17 362.0 4 
UkrainaIvanchuk, Karjakin, Eljanov, Efimenko, Volokitin 2729 17 348.5 5 
RossiyaKramnik, Svidler, Grischuk, Morozevich, Yakovenko 2756 16 375.0 6 
OzarbayjonRadjabov, Mamedyarov, Gashimov, Guseinov, Mamedov 2709 16 359.5 7 
XitoyWang Yue, Bu Xiangzhi, Ni Hua, Wang Hao, Li Chao 2714 16 357.5 8 
VengriyaLékó, Polgár, Almási, Balogh, Berkes 2692 16 341.5 9 
VyetnamNguyen Ngoc Truong Son, Lê Quang Liêm,
Dao Thien Hai, Nguyễn Văn Huy, Tu Hoang Thong2539 16 340.0 10 
IspaniyaShirov, Vallejo Pons, Illescas Córdoba,
Khamrakulov, San Segundo Carrillo2644 16 337.5
Ochiq tadbir natijalari, #11-oxirigacha (#146) Oʻrin Davlat Oʻrtacha reyting MP dSB dSMP 11 
Gruziya2618 16 321.0 12 
Niderlandiya2609 15 343.0 13 
Germaniya2647 15 339.0 14 
Bolgariya2691 15 327.5 15 
Angliya2629 15 320.0 16 
Hindiston2634 15 310.0 17 
Sloveniya2583 15 288.0 18 
Belarus2602 14 307.0 19 
Ruminiya2631 14 306.5 20 
Serbiya2604 14 302.0 21 
Norvegiya2611 14 300.0 22 
Fransiya2690 14 295.0 23 
Kuba2626 14 294.5 24 
Gretsiya2585 14 292.5 25 
Shvetsiya2576 14 286.0 26 
Chernogoriya2522 14 279.0 27 
Xorvatiya2588 14 275.5 28 
Kanada2500 14 272.5 29 
Polsha2609 13 301.0 30 
Bosniya va Gertsogovina2577 13 294.0 31 
Slovakiya2587 13 290.0 32 
Finlandiya2491 13 287.5 33 
Estoniya2495 13 282.0 34 
Litva2548 13 278.0 35 Germaniya „C“2506 13 276.5 122 36 
Turkiya2496 13 276.5 121 37 
Qozogʻiston2555 13 272.5 38 
Chexiya2611 13 270.5 39 
Daniya2566 13 268.5 40 
Eron2524 13 265.0 41 
Italiya2521 13 261.0 42 Germaniya „B“2523 13 259.0 43 
Moldova2585 13 258.5 44 
Latviya2522 13 257.5 45 
Avstriya2486 13 252.5 46 
Filippin2526 13 250.0 47 
Bangladesh2486 13 249.0 48 
Paragvay2415 13 220.5 49 
Kolumbiya2459 12 257.0 50 
Oʻzbekiston2557 12 256.5 51 
Shveysariya2541 12 251.0 52 
Indoneziya2387 12 249.5 53 
Shotlandiya2512 12 249.0 54 
Braziliya2460 12 240.0 55 
Portugaliya2441 12 237.5 56 
Misr2497 12 232.0 57 
Avstraliya2488 12 222.5 58 
Janubiy Afrika Respublikasi2315 12 220.5 59 
Shimoliy Makedoniya2525 12 220.0 60 
Irlandiya2452 12 218.5 61 
Farer orollari2364 12 213.5 62 
Singapur2352 12 210.5 63 
Birlashgan Arab Amirliklari2332 12 191.0 64 
Islandiya2420 11 246.0 65 
Pokiston2031 11 234.5 66 
Qatar2400 11 225.5 67 
Venesuela2444 11 224.5 68 
Kosta Rika2403 11 223.5 69 
Argentina2572 11 221.5 70 
Belgiya2395 11 215.5 71 
Tojikiston2358 11 207.0 72 
Ekvador2408 11 206.0 73 
Mongoliya2372 11 188.5 74 
Meksika2423 11 188.0 75 
Lyuksemburg2286 11 177.5 76 
Iordaniya2288 11 175.5 77 
Yaponiya2206 11 174.5 78 
El Salvador2300 11 173.5 79 ICSC 2305 11 166.5 80 
Yamayka2217 11 165.0 81 
Uels2263 11 158.0 82 
Qirgʻiziston2337 10 222.5 83 
Turkmaniston2355 10 200.5 84 
Suriya2312 10 192.5 85 
Iroq2290 10 188.5 86 
Boliviya2313 10 183.5 87 
Gvatemala2263 10 182.5 88 IPCA 2358 10 178.5 89 
Jazoir2340 10 174.0 90 
Dominikan Respublikasi2358 10 167.5 91 IBCA 2318 10 166.0 92 
Albaniya2102 10 162.5 93 
Panama2206 10 161.0 94 
Shri Lanka2169 10 160.0 95 
Puerto-Riko2228 10 159.0 96 
Malayziya2362 10 157.5 97 
Yangi Zelandiya2370 10 152.0 98 
Angola2231 10 151.5 99 
Livan2312 10 150.5 100 
Tailand2272 10 140.5 101 
Falastin2306 9 177.5 102 
Nigeriya1988 9 174.0 103 
Botsvana2185 9 173.0 104 
Monako2275 9 171.0 105 
Tunis2310 9 163.5 106 
Yaman2332 9 163.5 107 
Afgʻoniston2095 9 152.0 108 
Nepal2022 9 148.0 109 
Janubiy Koreya2068 9 146.5 110 
Andorra2256 9 144.0 111 
Liviya2145 9 141.0 112 Niderlandlar Antill orollari 2168 9 135.5 113 
Malta2177 9 134.0 114 
Urugvay2287 9 130.5 115 
Jersi1742 9 127.0 116 
Nikaragua2238 9 120.0 117 
Zambiya2082 8 140.5 118 
Barbados2142 8 136.0 119 
Mozambik1775 8 132.0 120 
Uganda2175 8 126.0 121 
San Marino1907 8 124.5 122 
Kipr2144 8 120.0 123 
Namibiya1937 8 116.5 124 
Efiopiya1769 8 108.0 125 
Trinidad va Tobago2173 8 106.5 126 
Gernsi2055 8 97.0 127 
Britaniyaning Virgin Orollari1952 8 95.5 128 
Honduras1968 7 129.0 129 
Papua Yangi Gvineya2139 7 116.0 130 
Surinam2141 7 110.0 131 
Keniya2164 7 109.0 132 
Gonkong2023 7 106.0 133 
Mavritaniya1896 7 94.5 134 
Makao2020 7 94.0 135 
Aruba2034 7 92.0 136 
Xitoy Taypeyi1846 7 85.0 137 
Bermuda1978 7 81.0 138 
Malavi1400 6 116.5 139 
Lixtenshteyn2086 6 88.0 140 
Gana1400 6 77.0 141 
Amerika Virgin Orollari1400 6 43.0 142 
Gabon1400 5 87.0 143 
Fiji1923 5 73.0 144 
Seyshell orollari1710 5 68.5 145 
Madagaskar1400 4 146 
Ruanda1608 3
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Guruh mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Umumiy medallarga qoʻshimcha ravishda, besh xil zaxira guruhidagi eng yaxshi jamoalarga, boshqacha aytganda, eng koʻp zaxiradan oshib ketgan jamoalarga sovgʻalar berildi. Umumiy medallar sovrindorlari guruh sovrinlarini olish huquqiga ega emas edilar.
Group Prizes Guruh Zaxira Jamoa MP dSB A 1-29 Ukraina17 348.5 B 30-58 Vyetnam16 340.0 C 59-87 Paragvay13 220.5 D 88-116 Lyuksemburg11 177.5 E 117-146 Pokiston11 234.5
Shaxsiy medallar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi marta barcha kengash mukofotlari ishtirok reytinglariga koʻra berildi. Shunga koʻra, umumiy sovrin yoʻq edi, Sargissian uchinchi doskada turnirdagi barcha oʻyinchilar orasida eng yaxshi oʻyin koʻrsatdi:
- Doska 1:
Piter Leko 2834 yil - Doska 2:
Vladimir Akopian 2813 - Doska 3: Gabriel Sargissian 2869
- Doska 4:
Dragisha Blagoyevich 2792 yil - Zaxira:
Dmitriy Yakovenko 2794
Ayollar tadbiri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ayollar toifasida 106 mamlakatdan 111 ta jamoa ishtirok etdi. Germaniya mezbon sifatida uchta jamoani maydonga tushirdi, Xalqaro Brayl shaxmat assotsiatsiyasi (IBCA), Xalqaro jismoniy nogironlar shaxmat assotsiatsiyasi (IPCA) va Xalqaro tinchlik shaxmat qoʻmitasi (ICSC) har biri bittadan tarkibni taqdim etdi.
Gruziya uchinchisidan 12 yil oʻtib, toʻrtinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi va tay-breyklarda Ukrainani qiyinchilik bilan magʻlub etdi. Turnir davomida ikki jamoa to‘qnash kelishmadi, biroq ukrainaliklar so‘nggidan oldingi o‘yinda Serbiyaga qarshi durang o‘ynagan, gruzinlar esa sobiq chempion Xitoyni (2½-1½) mag‘lubiyatga uchratganida, Gruziya oltinni qoʻldan boy berdi. Oxirgi turda ular yettinchi oʻrinni egallagan boʻlsa-da, chempionlik uchun kurashda hal qiluvchi rol oʻynagan serbiyaga qarshi (3:1) gʻalaba qozonishdi. Gruziya terma jamoasini sobiq jahon chempioni, 47 yoshli Mayya Chiburdanidze boshqardi, u ajoyib oʻyin koʻrsatdi va turnirning eng yaxshi koʻrsatkichi bilan yuqori doskani qoʻlga kiritdi.
Qoʻshma Shtatlar bronza medallarini Rossiya (yangi jahon chempioni Alexandra Kosteniuk bilan) va Polshani ortda qoldirib, tay-breklarda qoʻlga kiritdi. Germaniyalik mezbonlar 21-o‘rinni egalladi.
Ayollar tadbiri natijalari, #1-#10 # Davlat Shaxmatchilar Oʻrtacha reyting MP dSB 1 Gruziya Chiburdanidze, Dzagnidze, Javakhishvili, Lomineishvili, Khukhashvili 2476 18 411.5 2 UkrainaLahno, Zhukova, Ushenina, Gaponenko, Zdebskaya 2486 18 406.5 3 AQShKrush, Zatonskih, Goletiani, Rohonyan, Abrahamyan 2396 17 390.5 4 RossiyaKosteniuk, T. Kosintseva, N. Kosintseva, Korbut, Pogonina 2495 17 367.0 5 PolshaSoćko, Rajlich, Zawadzka, Majdan, Przeździecka 2386 17 364.5 6 ArmanistonDanielian, Mkrtchian, Aginian, Galojan, Andriasian 2397 16 353.0 7 SerbiyaMarić, Bojković, Stojanović, Chelushkina, Benderać 2386 16 318.5 8 XitoyHou Yifan, Zhao Xue, Shen Yang, Ju Wenjun, Tan Zhongyi 2486 15 392.5 9 IsroilKlinova, Borsuk, Igla, Vasiliev, Efroimski 2304 15 325.0 10 BelarusSharevich, Popova, Azarova, Berlin, Klimets 2278 15 317.5
Ayollar tadbiri natijalari, #11-oxirigacha (#111) Oʻrin Davlat Oʻrtacha reyting MP dSB dSMP 11 Ruminiya2348 15 306.5 12 Italiya2245 15 280.0 13 Fransiya2427 14 336.5 14 Vengriya2389 14 321.0 15 Hindiston2388 14 320.5 16 Slovakiya2348 14 299.5 17 Mongoliya2161 14 289.0 18 Niderlandiya2323 14 286.0 19 Bolgariya2375 14 282.0 20 Xorvatiya2259 14 281.5 21 Germaniya2379 14 279.0 22 Oʻzbekiston2181 14 267.0 23 Ispaniya2296 14 266.5 24 Gretsiya2317 13 307.5 25 Kuba2289 13 288.0 26 Vyetnam2292 13 272.5 27 Avstriya2231 13 269.5 28 Latviya2264 13 266.5 29 Argentina2260 13 262.0 30 Turkiya2184 13 249.5 31 Ozarbayjon2261 13 246.5 32 Estoniya2174 13 245.5 33 Moldova2246 13 238.0 34 Germaniya „B“2159 13 236.0 35 Chernogoriya2242 13 227.5 36 Chexiya2321 12 270.0 37 Sloveniya2359 12 260.0 38 Shvetsiya2317 12 258.5 39 Eron2194 12 258.0 40 Shveysariya2210 12 257.5 41 Kolumbiya2179 12 255.5 42 Indoneziya2021 12 237.5 43 Filippin2134 12 232.0 44 Lyuksemburg2185 12 227.5 45 Qozogʻiston2240 12 226.5 46 Portugaliya2145 12 218.0 47 Germaniya „C“2142 12 208.5 48 Braziliya2077 12 196.0 49 Qirgʻiziston2093 12 182.0 50 Angliya2248 11 250.0 51 Litva2294 11 239.0 52 Ekvador2223 11 230.0 53 Norvegiya2193 11 224.0 54 Finlandiya2014 11 205.0 55 Dominikan Respublikasi2022 11 200.5 56 Shotlandiya1986 11 199.5 57 Janubiy Afrika Respublikasi1938 11 198.0 58 Turkmaniston2063 11 194.5 59 Bosniya va Gertsogovina2110 11 193.0 60 Islandiya2029 11 191.0 61 IPCA 2018 11 180.0 62 Yangi Zelandiya1912 11 174.5 63 Avstraliya2122 10 209.0 64 El Salvador2098 10 199.5 65 Kanada2124 10 190.0 66 Meksika2106 10 184.0 67 Venesuela2108 10 178.0 68 Gvatemala1920 10 176.0 69 IBCA 2035 10 168.0 70 Daniya2098 10 163.5 71 Boliviya1978 10 162.0 72 ICSC 2130 10 161.0 73 Jazoir1936 10 158.0 74 Bangladesh2093 10 156.0 75 Tojikiston1767 10 155.0 104 76 Suriya1808 10 155.0 96 77 Albaniya2004 10 151.0 78 Shri Lanka1850 9 169.5 79 Uels1891 9 145.0 80 Urugvay1882 9 140.0 107 81 Puerto-Riko1870 9 140.0 103 82 Livan1802 9 139.0 83 Kosta Rika1861 9 129.0 84 Paragvay1725 9 127.0 85 Qatar1656 9 121.0 86 Xitoy Taypeyi1556 9 118.5 87 Iroq1706 9 117.5 88 Misr1842 8 142.0 89 Birlashgan Arab Amirliklari1805 8 129.0 90 Angola1506 8 124.0 91 Tunis1490 8 119.0 92 Yaman1400 8 114.5 93 Botsvana1529 8 113.5 94 Irlandiya1534 8 90.5 95 Barbados1400 8 81.0 96 Yaponiya1621 7 119.5 97 Nigeriya1400 7 111.0 98 Honduras1400 7 106.0 99 Surinam1498 7 105.0 100 Malta1731 7 101.5 101 Liviya1400 7 92.5 102 Pokiston1400 7 90.0 103 Panama1641 7 82.5 104 Makao1554 7 79.5 105 Fiji1551 7 74.5 106 Janubiy Koreya1469 7 66.5 107 Trinidad va Tobago1667 7 58.0 108 Aruba1400 6 109 Keniya1400 5 110 Seyshell orollari1400 3 111 Afgʻoniston1400 1
Shaxsiy medallar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi marta barcha kengash mukofotlari ishtirok reytinglariga koʻra berildi. Shunga koʻra, umumiy sovrin yoʻq edi, ammo yuqori doskada qayta tugʻilgan sobiq chempion Chiburdanidze turnirdagi barcha oʻyinchilar orasida eng yaxshi oʻyin koʻrsatdi:
- Doska 1:
Mayya Chiburdanidze 2715 - Doska 2:
Anna Zatonskih 2571 - Doska 3: Nadezhda Kosintseva 2591
- Doska 4:
Joanna Majdan 2621 - Zaxira:
Natalia Zdebskaya 2528
Umumiy gʻalaba[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nona Gaprindashvili kubogi ochiq va ayollar divizionlarida eng koʻp oʻyin ochkolariga ega boʻlgan mamlakatga beriladi. Ikki yoki undan ortiq jamoalar durang boʻlsa, ular ikkita alohida musobaqada boʻlgani kabi bir xil taymerlar tomonidan aniqlanadi.
Ayollar o‘rtasidagi sobiq jahon chempioni (1961–1978) nomi bilan atalgan kubok FIDE tomonidan 1997-yilda yaratilgan.
| # | Jamoa | MP | dSB |
|---|---|---|---|
| 1 |  Ukraina
|
35 | 755,0 |
| 2 |  Armaniston
|
35 | 753,5 |
| 3 |  Qoʻshma Shtatlar
|
34 |
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Harald Fietz, Josip Asik, Anna Burtasova: Olimpiada United! Drezden 2008-yil. Verlag Schach Wissen, Berlin, 2009-yil. ISBN 978-3-9813348-0-7
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Although commonly referred to as the menʼs division, this section is open to both male and female players.
- ↑ FIDE Calendar 2008. fide.com
- ↑ FIDE Handbook Retrieved on 2012-09-03.
- ↑ Dresden 2008. dresden2008.de
- ↑ Let the Games Begin in Dresden uschess.org, Mike Klein, 13 November 2008