1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi
	; Final oʻyini Myunxendagi Olympiastadionda oʻtkazildi.
Umumiy maʼlumotlar
Sana	Saralash:; 1992-yil 19-avgust – 2-sentabr; Asosiy bosqich:; 1992-yil 16-sentabr – 1993-yil 26-may
Jamoalar	Asosiy bosqich: 32; Jami: 36
Yakuniy natijalar
Chempionlar	Marseille (1- marta)
2-oʻrin	Milan
Statistika
Oʻyinlar soni	74
Gollar soni	194 (har oʻyinda oʻrtacha 2.62 ta)
Muxlislar soni	1 896 787 (har oʻyinda oʻrtacha 25 632 ta)
Toʻpurar(lar)	Romário (PSV Eindhoven); 7 ta gol
Avvalgisi	1991/92 (Yevropa kubogi)
Keyingisi	1993/94

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi, dastlab 1992/93-yilgi Yevropa Kubogi nomi bilan tanilgan, Yevropa klublarining eng nufuzli futbol musobaqasi hisoblangan Yevropa Kubogining 38-mavsumidir. UEFA Chempionlar ligasi brendi ostidagi ilk mavsum bo‘lgan. Ushbu nom guruh bosqichidangina qo‘llanilgan^[1].

Ikkinchi bosqichdan chiqqan sakkiz jamoa ikki guruhga ajratildi, guruh g‘oliblari esa finalda uchrashdi. Bu esa ushbu format qo‘llanilgan ikkinchi mavsum edi. Bundan tashqari, dastlabki saralash bosqich ham o‘tkazildi, chunki bu Sovet Ittifoqi va Yugoslaviya parchalanganidan keyingi birinchi mavsum edi. Natijada ko‘plab yangi davlatlar o‘z milliy ligalari chempionlarini musobaqaga qo‘shish huquqiga ega bo‘ldi. Isroil va Farer orollari ham ilk bor musobaqada ishtirok etdi.

Finalda Milan ustidan g‘alaba qozongan Marseille musobaqada ilk marta g‘olib bo‘ldi va Yevropa kubogi/Chempionlar ligasida zafar quchgan ilk fransuz klubi sifatida tarixga kirdi.

Biroq, Marseille g‘alabasidan ko‘p o‘tmay, ular va prezidentlari Bernard Tapie ustidan oldindan kelishuv ayblovlari ilgari surildi. Bu voqea finaldan 6 kun oldin boʻlib oʻtgan liga uchrashuviga taalluqli edi. Ma’lum boʻlishicha, Marseille Milanga qarshi finalga diqqatni to‘liq qaratishi uchun Division 1 dagi chempionlikni hal qiluvchi Valenciennesga qarshi oʻyinni oldindan kelishib olgan edi. Taxminlarga ko‘ra, Tapie, Valenciennes jamoasini pora evaziga yutqazishga majbur qilgan, bu esa Marseillega Fransiya chempionatida muddatidan oldin g‘olib bo‘lish imkonini bergan, eng asosiysi esa final oldidan Marseille futbolchilari jarohatlanib qolmasligi uchun shunday qilingan. 1991-yilgi Yevropa Kubogi finalida Red Star Belgradega qarshi o‘yindan avval Marseille tarkibida bir nechta jarohat olgan futbolchilar bor edi, Tapie esa bu xatoni takrorlashni istamadi. Natijada, Fransiya futbol federatsiyasi Marseillening liga chempionligi unvonini tortib oldi (ammo Yevropa Kubogini emas, chunki gap ketayotgan uchrashuv o‘sha musobaqaga taalluqli emas edi). Klub 1993/94-yilgi mavsumda Yevropa chempionligini himoya qilishdan, shuningdek, Qit’alararo kubok va Superkubokda ishtirok etishdan chetlashtirildi. 1995-yilda Marseillening moliyaviy hisoblari bo‘yicha sud jarayoni vaqtida klub 1989-yildan 1993-yilgacha har yili o‘yinlarni sotib olish uchun 5 million fransuz franki (taxminan €760,000) ajratgani ochiqlandi. UEFA, Fransiya futbol federatsiyasi va Fransiya rasmiylari 1992/93-yilgi mavsumdagi bir nechta Marseille o‘yinlarini tekshirib chiqdilar. Ushbu tekshiruvlar Yevropa Chempionlar ligasidagi kelishuvlar bo‘yicha hech qanday rasmiy dalilni tasdiqlamadi. Shu sababli Marseillening 1993-yilgi Yevropa chempioni maqomiga ta’sir ko‘rsatmadi^[2].

Amaldagi chempion Barcelona ikkinchi bosqichda Moskvaning CSKA jamoasi tomonidan musobaqadan chiqarib yuborildi.

Jamoalar

Jami 36 ta milliy chempion 1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi mavsumida ishtirok etdi. 1992-yilgi klub reyting koeffitsientlariga koʻra eng past oʻrinlarni egallagan 8 ta chempion dastlabki saralash bosqichidan turnirni boshlagan boʻlsa, eng yuqori oʻrinlarni egallagan 28 ta chempion birinchi bosqichdan musobaqaga qoʻshildi.

Taqsimot

Bosqich	Ushbu bosqichda qatnashgan jamoalar	Avvalgi bosqichdan oʻtgan jamoalar
Dastlabki bosqich (8 ta jamoa)	federatsiyalar reytingida 29–36-o‘rindagi 8 mamlakat chempionlari
Birinchi bosqich (32 ta jamoa)	federatsiyalar reytingida 1–28-o‘rindagi 28 mamlakat chempionlari (amaldagi chempion ham)	dastlabki bosqichning 8 ta g‘olibi
Ikkinchi bosqich (16 ta jamoa)		birinchi bosqichning 16 ta g‘olibi
Guruh bosqichi (8 ta jamoa)		ikkinchi bosqichning 8 ta g‘olibi
Final (2 ta jamoa)		guruh bosqichidagi har bir guruh g‘olibi (2 ta)

Amaldagi chempionlar (Barcelona) oʻz ichki ligasi orqali yoʻllanma olganligi sababli, chempionlik egasiga ajratilgan oʻrin boʻsh qoldi va natijada odatiy kirish roʻyxatiga quyidagi oʻzgarishlar kiritildi:

27- va 28-oʻrinlarda boʻlgan chempionlar (APOEL va Union Luxembourg) ishtirokini saralash bosqichidan emas, birinchi bosqichga boshlaadi.

Reyting

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi ishtirokchilarining joylashuvi.

Binafasha: Dastlabki bosqichda tark etdi;

Sariq: Birinchi bosqichda tark etdi;

Olovrang: Ikkinchi bosqichda tark etdi;

Qizil: Guruh bosqichida ishtirok etdi.

Jamoalar 1992-yilgi UEFA koeffitsientlari reytingiga ko‘ra tartiblandi. Bu koeffitsient 1987/88-yilgi mavsumdan 1991/92-yilgi mavsumlargacha boʻlgan Yevropa musobaqalaridagi natijalarni hisobga olgan. Har bir klub va milliy assotsiatsiyaning koeffitsienti hisoblab chiqilgan (umumiy ochkolar umumiy oʻyinlarga boʻlingan holda). Klubning yakuniy koeffitsienti esa ushbu ikkala qiymatni qoʻshish orqali aniqlangan. Aynan shu reyting jamoaning qaysi bosqichdan turnirga kirishini belgilab bergan^[3]^[4].

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi uchun saralangan jamoalar (reyting boʻyicha)
O‘rin	Assotsiatsiya	Jamoa	Koeff.
Birinchi bosqich
3	Ispaniya	Barcelona ^ACh	2.974
1	Fransiya	Marseille	3.116
2	Italiya	Milan	3.052
4	Germaniya	VfB Stuttgart	2.710
5	Belgiya	Club Brugge	2.594
6	Portugaliya	Porto	2.476
7	Niderlandiya	PSV Eindhoven	2.412
8	Polsha	Lech Poznań	2.339
9	Ruminiya	Dinamo București	2.323
10	Shotlandiya	Rangers	2.287
11	Rossiya	CSKA Moskva	2.116
12	Shvetsiya	IFK Göteborg	2.080
13	Avstriya	Austria Wien	2.029
14	Shveysariya	Sion	1.993
15	Gretsiya	AEK Athens	1.974
16	Chexiya	Slovan Bratislava	1.777
17	Bolgariya	CSKA Sofia	1.687
18	Vengriya	Ferencváros	1.618
19	Daniya	Lyngby	1.431
20	Turkiya	Beşiktaş	1.375
21	Angliya	Leeds United	1.371
22	Finlandiya	Kuusysi	1.160
23	Shimoliy Irlandiya	Glentoran	0.833
24	Litva	Žalgiris	0.666
25	Islandiya	Víkingur Reykjavík	0.468
26	Norvegiya	Viking	0.433
27	Kipr Respublikasi	APOEL	0.352
28	Lyuksemburg	Union Luxembourg	0.291
Dastlabki bosqich
29	Irlandiya	Shelbourne	0.269
30	Malta	Valletta	0.200
31	Farer orollari	KÍ	0.000
	Isroil	Maccabi Tel Aviv	0.000
	Estoniya	Norma Tallinn	0.000
	Sloveniya	Olimpija Ljubljana	0.000
	Latviya	Skonto	0.000
	Ukraina	Tavriya Simferopol	0.000

Jamoasi ishtirok etmagan assotsiatsiyalar
Albaniya^{[Note ALB]} FR Yugoslaviya^{[Note YUG]} Lixtenshteyn San Marino Uels

Izohlar

^ Albaniya (ALB): Albaniya klublari 1992/93-yilgi mavsumda Yevropa musobaqalaridan chetlashtirilgan edi. Bunga Albaniyadagi siyosiy vaziyatning izdan chiqishi va milliy terma jamoaning UEFA Euro 1992 saralash bosqichini yakunlay olmaganligi sabab boʻldi. Vllaznia jamoasi 1991/92-yilgi Albaniya milliy chempionati gʻolibi sifatida musobaqaga yoʻllanma olishi kerak edi.
^ FR Yugoslavia (YUG): 1991/92-yilgi Yugoslaviya Birinchi ligasi chempioni Red Star Belgrade Yugoslaviya ustidan qoʻyilgan BMT iqtisodiy sanksiyalari tufayli musobaqaga qabul qilinmadi.

Bosqichlar va qur’a sanalari

Musobaqa uchun barcha qur’alar Shveytsariyaning Jeneva shahrida o‘tkazildi^[5].

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi taqvimi
Bosqich		Qur’a sanasi	Birinchi o‘yin	Ikkinchi o‘yin
Dastlabki bosqich		1992-yil 15-iyul	1992-yil 19-avgust	1992-yil 2-sentabr
Birinchi bosqich^[a]		1992-yil 15-iyul	1992-yil 16-sentabr	1992-yil 30-sentabr
Ikkinchi bosqich		1992-yil 2-oktabr	1992-yil 21-oktabr	1992-yil 4-noyabr
Guruh bosqichi	1-tur	1992-yil 6-noyabr	1992-yil 25-noyabr
	2-tur		1992-yil 9-dekabr
	3-tur		1993-yil 3-mart
	4-tur		1993-yil 17-mart
	5-tur		1993-yil 7-aprel
	6-tur		1993-yil 21-aprel
Final			1993-yil 26-may

↑ Birinchi bosqich uchun qo‘shimcha pley-off bahsi 1992-yil 9-oktabr kuni o‘tkazildi.

Dastlabki bosqich

Asosiy maqola: 1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi dastlabki bosqichi

Ilk uchrashuvlar 19-avgust kuni, javob uchrashuvlari esa 2-sentyabr kuni oʻtkazildi.

Birinchi jamoa	Umumiy hisob Tooltip Aggregate score	Ikkinchi jamoa	1-oʻyin	2-oʻyin
Shelbourne	1:2	Tavriya Simferopol	0:0	1:2
Valletta	1:3	Maccabi Tel Aviv	1:2	0:1
KÍ	1:6	Skonto	1:3	0:3
Olimpija Ljubljana	5:0	Norma Tallinn	3:0	2:0

Birinchi bosqich

Asosiy maqola: 1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi birinchi bosqichi

Dastlabki uchrashuvlar 16-sentyabr kuni, javob uchrashuvlari esa 1992-yil 30-sentyabr kuni oʻtkazildi. Qoʻshimcha pley-off uchrashuvi 9-oktabr kuni boʻlib oʻtdi.

Birinchi jamoa	Umumiy hisob Tooltip Aggregate score	Ikkinchi jamoa	1-oʻyin	2-oʻyin	Pley-off
IFK Göteborg	3:2	Beşiktaş	2:0	1:2
Lech Poznań	2:0	Skonto	2:0	0:0
Rangers	3:0	Lyngby	2:0	1:0
VfB Stuttgart	4:5^[a]	Leeds United	3:0	0:3^[a]	1:2
Slovan Bratislava	4:1	Ferencváros	4:1	0:0
Milan	7:0	Olimpija Ljubljana	4:0	3:0
Kuusysi	1:2	Dinamo București	1:0	0:2 (a.e.t.)
Glentoran	0:8	Marseille	0:5	0:3
Maccabi Tel Aviv	0:4	Club Brugge	0:1	0:3
Austria Wien	5:4	CSKA Sofia	3:1	2:3
Sion	7:2	Tavriya Simferopol	4:1	3:1
Union Luxembourg	1:9	Porto	1:4	0:5
AEK Athens	3:3 (m)	APOEL	1:1	2:2
PSV Eindhoven	8:0	Žalgiris	6:0	2:0
Víkingur Reykjavík	2:5	CSKA Moscow	0:1	2:4
Barcelona	1:0	Viking	1:0	0:0

Izoh:

↑ ^1,0 ^1,1 Javob uchrashuvi dastlab Leeds United 4:1 hisobida gʻalaba qozongan tarzda yakunlandi (umumiy hisob 4:4 boʻldi va safarda koʻproq gol urganligi sababli VfB Stuttgart gʻolib deb topildi). Biroq, Stuttgartning noqonuniy tarzda chet ellik futbolchilardan foydalanishi sababli uchrashuv keyinchalik Leeds foydasiga 3:0 hisobida yozib qoʻyildi. Natijada umumiy hisob 3:3 boʻlib qoldi va gʻolibni aniqlash uchun pley-off oʻtkazishga qaror qilindi.

Ikkinchi bosqich

Asosiy maqola: 1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi ikkinchi bosqichi

Dastlabki uchrashuvlar 21-oktabr kuni, javob uchrashuvlari esa 4-noyabr kuni oʻtkazildi.

Birinchi jamoa	Umumiy hisob Tooltip Aggregate score	Ikkinchi jamoa	1-oʻyin	2-oʻyin
IFK Göteborg	4:0	Lech Poznań	1:0	3:0
Rangers	4:2	Leeds United	2:1	2:1
Slovan Bratislava	0:5	Milan	0:1	0:4
Dinamo București	0:2	Marseille	0:0	0:2
Club Brugge	3:3 (m)	Austria Wien	2:0	1:3
Sion	2:6	Porto	2:2	0:4
AEK Athens	1:3	PSV Eindhoven	1:0	0:3
CSKA Moskva	4:3	Barcelona	1:1	3:2

Guruh bosqichi

Asosiy maqola: 1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi guruh bosqichi

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi jamoalarining joylashuvi

Jigarrang: A guruhi;

Qizil: B guruhi

Guruh bosqichi 1992-yil 25-noyabrda boshlanib, 1993-yil 21-aprelda yakunlandi. Sakkizta jamoa ikki guruhga boʻlindi, har bir guruhda toʻrttadan jamoa ishtirok etdi. Har bir jamoa guruhdagi boshqa jamoalarga qarshi uy va safarda oʻyin oʻtkazdi, yaʼni jami olti oʻyin oʻynaldi. Har bir gʻalaba uchun ikki ochko, durang uchun esa bitta ochko berildi. Guruh bosqichi yakunida har bir guruhda birinchi oʻrinni olgan jamoalar finalga chiqdi.

A guruhi

1992.93-yilgi UEFA Chempionlar ligasi guruh bosqichi

B guruhi

Oʻrin	Jamoa k m t	Oʻyn	Gʻ	Dur	M	GU	GOʻ	GF	O	Kvalifikatsiya	MIL	GOT	POR	PSV
1	Milan	6	6	0	0	11	1	+10	12	Finalga yoʻllanma	—	4:0	1:0	2:0
2	IFK Göteborg	6	3	0	3	7	8	−1	6		0:1	—	1:0	3:0
3	Porto	6	2	1	3	5	5	0	5		0:1	2:0	—	2:2
4	PSV Eindhoven	6	0	1	5	4	13	−9	1		1:2	1:3	0:1	—

Manba: UEFA

Final

Asosiy maqola: 1993-yilgi UEFA Chempionlar ligasi finali

Final 1993-yil 26-may kuni Germaniyaning Myunxen shahridagi Olympiastadionda oʻtkazildi.

26-may 1993-yil

20:15 UTC+2

Marseille	1:0	Milan
Boli 44'	Hisobot

Olympiastadion, München

Muxlislar soni: 64,444^[6]

Bosh hakam: Kurt Röthlisberger (Shveysariya)

To‘purarlar

1992/93-yilgi UEFA Chempionlar Ligasining eng yaxshi toʻpurarlar roʻyxati quyidagicha (dastlabki saralash bosqichi qo‘shilmagan):

O‘rin	Futbolchi	Jamoa	Gollar
1	Romário	PSV Eindhoven	7
2	Marco van Basten	Milan	6
	Franck Sauzée	Marseille	6
	Alen Bokšić	Marseille	6
5	Johnny Ekström	IFK Göteborg	5
6	Marco Simone	Milan	4
	Gert Verheyen	Club Brugge	4
	Zé Carlos	Porto	4
	Emil Kostadinov	Porto	4
	Túlio	Sion	4

Manbalar

↑ An additional play-off match for the first round was held on 9 October 1992.
↑ Adams, Tom. „The shame of Marseille“. ESPN FC (2011-yil 10-mart). 2016-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan.
↑ „Seeding for the European Cups (from 1979/80): 1992/93“. Pawel Mogielnicki.
↑ „Remarks to the UEFA tables“. Pawel Mogielnicki.
↑ „Meetings and Events“. Bulletin officiel de l'UEFA. № 140. Union of European Football Associations. September 1992. 33-bet.
↑ „2. Finals“, UEFA Champions League Statistics Handbook 2016/17. Nyon: Union of European Football Associations, 2017 — 1-bet.

Havolalar

1992/93-yilgi mavsumning barcha bahslari – UEFA vebsaytida
Yevropa kubogidagi natijalar — Rec.Sport.Soccer Statistics Foundationda
1992/93-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi – natijalar va tarkiblar (arxiv)

[cnote_Note_ALB] Albaniya (ALB): Albaniya klublari 1992/93-yilgi mavsumda Yevropa musobaqalaridan chetlashtirilgan edi. Bunga Albaniyadagi siyosiy vaziyatning izdan chiqishi va milliy terma jamoaning UEFA Euro 1992 saralash bosqichini yakunlay olmaganligi sabab boʻldi. Vllaznia jamoasi 1991/92-yilgi Albaniya milliy chempionati gʻolibi sifatida musobaqaga yoʻllanma olishi kerak edi.

[cnote_Note_YUG] FR Yugoslavia (YUG): 1991/92-yilgi Yugoslaviya Birinchi ligasi chempioni Red Star Belgrade Yugoslaviya ustidan qoʻyilgan BMT iqtisodiy sanksiyalari tufayli musobaqaga qabul qilinmadi.

[6] Birinchi bosqich uchun qo‘shimcha pley-off bahsi 1992-yil 9-oktabr kuni o‘tkazildi.

[table_note_agg_4_0.84813976839564-7] 1,0 ^1,1 Javob uchrashuvi dastlab Leeds United 4:1 hisobida gʻalaba qozongan tarzda yakunlandi (umumiy hisob 4:4 boʻldi va safarda koʻproq gol urganligi sababli VfB Stuttgart gʻolib deb topildi). Biroq, Stuttgartning noqonuniy tarzda chet ellik futbolchilardan foydalanishi sababli uchrashuv keyinchalik Leeds foydasiga 3:0 hisobida yozib qoʻyildi. Natijada umumiy hisob 3:3 boʻlib qoldi va gʻolibni aniqlash uchun pley-off oʻtkazishga qaror qilindi.

[1] An additional play-off match for the first round was held on 9 October 1992.

[ESPN-2] Adams, Tom. „The shame of Marseille“. ESPN FC (2011-yil 10-mart). 2016-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan.

[3] „Seeding for the European Cups (from 1979/80): 1992/93“. Pawel Mogielnicki.

[4] „Remarks to the UEFA tables“. Pawel Mogielnicki.

[5] „Meetings and Events“. Bulletin officiel de l'UEFA. № 140. Union of European Football Associations. September 1992. 33-bet.

[attendance-8] „2. Finals“, UEFA Champions League Statistics Handbook 2016/17. Nyon: Union of European Football Associations, 2017 — 1-bet.

[1]

[2]

[3]

[4]

[Note ALB]

[Note YUG]

[5]

[a]

[a]

[6]