Çukurova (Adana)
Çukurova Çukurova tumani | |
|---|---|
| Tuman | |
 | |
 TurkiyaBayroq  Gerb | |
| 37°2′57.80″N 35°16′15.67″E / 37.0493889°N 35.2710194°E G OKoordinatalari: 37°2′57.80″N 35°16′15.67″E / 37.0493889°N 35.2710194°E G O | |
| Mamlakat | Turkiya |
| Mintaqa | Adana |
| Tuman | Çukurova tumani |
| Rasmiy til(lar)i | turk tili |
| Aholisi | 389 000 kishi |
| Vaqt mintaqasi | UTCUTC+03.00 |
| Telefon kodi | +90 |
| Pochta indeks(lar)i | 02002 |
| Avtomobil kodi | 02 |
|
| |
Çukurova Turkiyaning Adana viloyatida joylashgan tumandir. 389 000 kishilik tuman aholisi shaharning shimoli-gʻarbiy qismini egallagan Adana shahri ichida joylashgan. Bu soʻnggi 30 yil ichida shaharning shimolga kengayishi natijasida paydo boʻlgan zamonaviy turar joy aholi punkti hisoblanadi. Çukurova Ceyhan tumanining shimolida,Ceyhan daryosining gʻarbida va Ceyhan suv omborining janubida joylashgan.
Geografik joylashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuman maydoni shimoliy Adanani tashkil qiladi. Oʻrtacha balandligi 30 m ga yaqin .
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çukurova tumani hozirda egallagan yerlar bogʻlar, oʻrmon xoʻjaligi va tarqoq joylashgan qishloqlardan iborat edi. Aytach Durak Adana hokimi etib saylanganidan keyin keng qamrovli shahar rejasi ishlab chiqildi. Shahar rejasi kelgusi 30 yil ichida quriladigan 200 000 uy, bir nechta bogʻlar, maktablar va savdo joylaridan iborat boʻlgan. Bu loyiha Yangi Adana deb nomlanadi va 1990-yillarda hudud juda jadallik bilan oʻsadi.
Boshqaruv tuzumi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çukurova tumani uchta darajadagi hukumat tomonidan boshqariladi:
-markaziy hukumati,
-viloyat maʼmuriyati,
-munitsipalitetlar.
Çukurova gubernatorligi Adana gubernatorligi qoshida faoliyat yurituvchi markaziy hukumatning tuman boʻlimi hisoblanadi. Çukurova tumanining bosh ijrochi hokimiyati Ichki ishlar vazirligi tomonidan tayinlanadigan tuman hokimi hisoblanadi. Çukurova hokimligining xorijda faoliyat yuritishi uchun vazirliklarning tuman mudirliklari asosiy oʻrin egallaydi.
Adana viloyati maxsus boshqarmasining Çukurova mudirligi viloyat maʼmuriyatining tuman boʻlimi hisoblanadi. Çukurova tumanida 61ta deputatlik Adana viloyat parlamenti bor boʻlib, 7ta deputat vakillik qiladi.
Çukurova munitsipaliteti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çukurova tumanida faqat bitta munitsipalitet mavjud boʻlib u joy Chukurova munitsipaliteti Adana shahrining quyi darajadagi munitsipaliteti hisoblanadi va tumanning koʻp qismiga xizmat qiladi. Munitsipalitet yana mahallalarga boʻlingan.
Çukurova munitsipaliteti 2008-yilda shimoliy qism Ceyhan tumanidan boʻlinganidan keyin Adana shahrining quyi darajadagi munitsipaliteti sifatida tashkil etilgan.
Mer — munitsipalitetning bosh ijrochi organi hisoblanib, munitsipal boʻlimlarga raislik qiladi va shahar kengashini boshqarishda asosiy oʻrin egallagan. Hokimlikka nomzodlar milliy partiyalar tomonidan koʻrsatiladi yoki mustaqil ravishda saylanadi. Shahar hokimi keyingi ovoz berish orqali birinchi navbatda 5 yil muddatga saylanadi.
Encümen — Çukurova munitsipalitetining ijroiya qoʻmitasi boʻlib hisoblanadi. Shahar hokimi encümenga rahbarlik qiladi va qoʻmita 7ta aʼzodan, shahar kengashidan saylanadigan 3ta maslahatchidan, shahar hokimi va gʻaznachi tomonidan tayinlanadigan 3ta boʻlim direktoridan iborat boʻladi.
Munitsipal Kengash — Çukurova munitsipalitetining qaror qabul qiluvchi organ hisoblanadi. U nizomlarni tasdiqlash, mahallalarni tashkil etish, ajratish yoki birlashtirish, strategik rejalashtirish, shaharsozlikni rejalashtirish va rayonlashtirish, investitsiyalar kiritish, byudjetlashtirish, kreditlar berish va hokim faoliyatini nazorat qilish uchun javobgar hisoblanadi. Kengash raisi — shahar hokimi. Kengash aʼzolari 37 kishidan iborat. Maslahatchi lavozimlariga nomzodlar milliy partiyalar tomonidan koʻrsatiladi yoki mustaqil ravishda saylanadi. Kengash aʼzolari D’Hondt usuli boʻyicha saylanadi, bu yerda butun munitsipalitet bitta saylov okrugi boʻlib, partiyaning kengashda oʻrin olishi uchun 10% chegara mavjud boʻlib hisoblanadi. Mer kabi, kengash aʼzolari 5 yil muddatga saylanadi[1]. Kengashda chapga moyil CHP 18ta aʼzo, turk millatchi MHP 10ta, konservativ AKP 7 aʼzosi va mustaqil ikki aʼzosi bilan kengashni boshqarmoqda.
Qishloqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloqlar munitsipalitetlardan tashqarida joylashgan maʼmuriy birlik boʻlib, muhtor va qishloq oqsoqollar kengashi tomonidan boshqariladi. Kengash qishloq aholisi soniga qarab 4, 5 yoki 6 kishidan iborat bo‘lishi mumkin. Mahalla muhtorlaridan farqli oʻlaroq, qishloq muhtorlari yaʼni oqsoqollariga alohida vakolatlar berilgan va qishloq oqsoqollari hokimligi davlat hokimiyati organi hisoblanadi. Çukurova tumanida jami 11ta qishloq bor boʻlib: Bozcalar, Dörtler, Fadil, Kabasakal, Karahan, Küçükchinar, Keshoba, Memişli, Örçün, Pirirli va Söğütlü kabi aholi yashash punktlari mavjud.
Mahallalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çukurovada jami 27 ta mahalla bor[2]. Ulardan 14 tasi shahar hududida, 13 tasi esa shahar tashqarisida joylashgan. Shahar hududidan tashqaridagi mahallalar 2008-yillarda shahar chegaralari kengaytirilganligi sababli Adana shahriga qoʻshilgan sobiq qishloqlar va munitsipaliteti boʻlib ham hisoblanadi[3].
Shahar hududidagi mahallalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çukurovaning shahar mahallalari 3 ta alohida zonaga ajralgan. Ushbu zonalarning asosiy ajratuvchilari Adana metrosi va Turgut Özal bulvari hisoblanadi.
Transporti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çukurova tumanida mahalliy jamoat transporti Adana metrosi boʻlib, Adana shahar hokimiyatidagi avtobuslari va mikroavtobuslari tomonidan amalga oshiriladi.
Adana metrosi Çukurovada 4 ta stantsiyasi aholi uchun xizmat qiladi: Hastane, Anadolu Lisesi, Huzurevi va Mavi Bulvar. Metro liniyasi Çukurovadan boshlanadi va Jayhan va Yüreğir tumanlarigacha yetib boradi. Metro va avtobuslar uchun toʻlov plastik kartalarida (KentKart) qabul qilinadi va soat 06:00 dan 23:00 gacha ishlaydi
Avtobus xizmatlaridan tumanlar va boshqa tumanlar aro harakatlanadi. Avtobus xizmatlarining ikki turi mavjud: Adana shahar hokimiyatiga tegishli boʻlganlar (odamlar avtobuslari) va qisman munitsipalitet tomonidan boshqariladiganlar (maxsus odamlar avtobuslari).
Mikroavtobuslar mahallalarga xizmat koʻrsatib, odamlarni shahar markaziga olib boradi. Naqd pul va Kentkart qabul qilinadi. Çukurovada bir nechta mikroavtobus xizmatlari mavjud: Topel, İtimat, Özen, Jemalpasha, Denizli, Barkal va Yeşilevler.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Mahali İdareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri seçimi hakkında kanun (in Turkish)“. Başar Mevzuat Bankası. 2010-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-avgust.
- ↑ „Neighborhoods of Çukurova“. T.C. Çukurova Kaymakamlığı.
- ↑ „Mevzuat Bilgi Sistemi“. www.mevzuat.gov.tr. Qaraldi: 2022-yil 8-mart.