Oʻzbekiston
.svg) Location of Uzbekistan (green) | |
| Gini (2013) |
▼ 36.7[1][2] medium |
|---|---|
| HDI (2022) |
▬ 0.727[3] high · 106th |
Oʻzbekiston, rasman O'zbekiston Respublikasi, Markaziy Osiyoda joylashgan ikki marta dengizga chiqqan mamlakatlar qatoriga kiritilgan davlat hisoblanadi. U besh mamlakat bilan o'rab-olingan. Bu mamlakatlar: shimoliy Qozog'iston, shimoliy-sharqiy Qirg'iziston, janubi-sharqiy Tojikiston, janubiy-g'arbiy Afg'oniston va janubi-g'arbiy Turkmaniston, bu esa uni Yer yuzidagi faqatgina ikki marta dengizga chiqqan mamlakatlardan biriga aylantiradi, boshqasi Lixtenshteyn O'zbekiston Turkiy dunyoga a'zo davlat hisoblanadi, shuningdek, Turkiy davlatlar tashkiloti a'zosi. Oʻzbek tili ko'pchilikning tili bo'lib, rus tili keng tarqalgan va yaxshi tushuniladi. Islom- bu musulmonlarning eng asosiy dini bo'lib, ko'pchilik o'zbeklar Sunni musulmonlar toifasiga mansub.[4]
Zamonaviy O'zbekiston yurtida birinchi bor qayd etilgan ko'chmasliklar - Xorazm, Bactria va Sogdiya shaharlarida milodiy 8-6 asrlarda, shuningdek, milodiy 3-asrlarda Fergana va Margiya - milodiy 6-asrlarda shohliklarni tashkil etgan Skitlar deb nomlangan Sharqiy Eron nomadlari edi.[5] Ushbu hudud Ahamoniylar imperiyasiga kiritildi va yunon-baqtriya hukmronligi davridan so'ng, Partiya imperiyasi va keyinchalik Sosoniya imperiyasi tomonidan yettinchi asrda Forsning musulmonlar tomonidan qo'lga kiritilgunga qadar boshqarildi. Erta musulmonlar g'alaba qozonishi va keyingi Somoniylar imperiyasi ko'pchilikni Islom qo'shishga majbur qildi. Bu davr mobaynida shaharlar Ipak yo'li boy bo'lib, Islom oltin davrining markazi bo'ldi. Mahalliy Xorazm sulolasi 13-asrda Mongollar tomonidan vayron qilinganida yo'q qilingan va bu Turkiy xalqlar tomonidan hukmronlik qilishga olib kelgan. Timur (Temurlang, yoki Lang Temur) XIV asrda "Temuriylar imperiyasi"ni tashkil etdi. Uning poytaxti Samarqand bo'lgan va Ulug'bekning hukmronligi ostida ilm-fan markazi bo'lib, Temuriylar Renaissance-ni tuzgan. Temuriylar sulolasi hududlari 16- asrda o'zbeklar shaybanliklar tomonidan zabt etildi. Imperator Babur tomonidan sharqqa olib borilgan gʻalabalar Hindistonda Mughal imperiyasi tashkil etilishiga olib keldi. Butun Markaziy Osiyo 19 asr davomida asta-sekin Rossiya imperiyasi qo'shildi va Toshkent, Rossiya hamda Turkistonning siyosiy markazi bo'lishga erishdi. 1924- yilda milliy chegaralash Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi Sovet Ittifoqi respublika sifatida yaratilgan. 1991-yilda O'zbekiston Respublikasi sifatida o'z mustaqillikgini e'lon qildi.
.jpg)
.jpg)
O'zbekiston 1991 yilda Sovet Ittifoqi mustaqilligini e'lon qilganidan so'ng, saylov o'tkazildi va 1991 yil 29 dekabrda Islom Karimov O'zbekistonning birinchi prezident etib saylandi. Oliy Majlis (Parlament yoki Oliy Majlis) saylovlari 1994 yilda 16-Yikkinchi Oliy Sovet tomonidan qabul qilingan qaror asosida o'tkazildi. O'sha yili Oliy Sovet Oliy Majlis bilan almashtirildi. Ikki palatali 150 a'zolik Oliy Majlis, Qonunchilik palatasi va 100 a'zoli Senat uchun uchinchi saylov 2005-yil 27-dekabrda o'tkazildi. Ikkinchi saylovlar 2004 yil dekabrdan 2005 yil yanvargacha o'tkazildi. Oliy Majlis 2004 yilgacha bir xonada boʻlgan . Uning hajmi 1994 yilda 69 nafar deputatdan (a'zolardan) 2004-2005 yillarda 120 nafarga oshdi va hozirda 150 nafarga yetdi.
- ↑ „Income Gini coefficient“. Human Development Reports. 2010-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-dekabr.
- ↑ „GINI index – Uzbekistan“. MECOMeter – Macro Economy Meter. 2015-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-dekabr.
- ↑ „Human Development Report 2023/24“ (en). United Nations Development Programme (2024-yil 13-mart). 2024-yil 13-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-may.
- ↑ "Chapter 1: Religious Affiliation".
- ↑ Pereltsvaig. „Uzbek, the penguin of Turkic languages“. Languages of the World (2011-yil 25-fevral). 2021-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-noyabr.