Murch

Murch (Piper nigrum) — murchdoshlar oilasiga mansub ilashib oʻsuvchi koʻp yillik oʻsimlik (liana). Poyasininguz. 15 m cha, diametri 8-12 mm. Bargi keng, tuxumsimon, nayza uchli. Gullari mayda, sargʻish, toʻpguli shingilsimon. Mevasi bir urugʻli, qizil, pishgach sargʻayadi, pishmagani quritilsa qora-yib bujmayadi. Hindiston, Hindixitoy, Seylon, Sumatra, Yava va Borneo, Lagos, Gana, Mavrikiy va Madagaskarda, Katta Antil o.larida va Brazili-yada koʻp ekiladi. Oʻzbekistonda aksari-yat issiqxonalarda oʻstiriladi. Qalamchasidan koʻpaytiriladi, 2—3-yili meva tugib, yiliga ikki marta (tupidan 2-4 kg) hosil beradi. Dunyo boʻyicha yiliga 55—60 ming t M. yetishtiriladi. Mevasini yumshoq eti bilan quritib, qora murch, etidan tozalab va yanchib oqmurch olinadi. Mevasi oziq-ovqat sanoatida va oshpazlikda ishlatiladi. Tarkibida piperin, piperidin alkaloidlari va efir moyi (1 — 1,5%) bor.