Massaj

Massaj (arab. — qoʻl tegizmoq) — davolash usuli; tana yoki biror aʼzoga maxsus usulda taʼsir etish. Qoʻl bilan bajariladi, baʼzan asboblar ishlatiladi (vibromassaj). M.ning organizmga taʼsir mexanizmida nerv va gumoral omillar muhim rol oʻynaydi. M. taʼsirida terida biologik faol moddalar hosil boʻlib qonga tushadi, ular tomir reaksiyalarida, nerv impulslarini oʻtkazishda va boshqalarda katnashadi. M. bevosita taʼsir qilgan joyida toʻqimalarga mexanik taʼsir ham koʻrsatib, limfa, qon, toʻqimalar orasidagi suyuqlik sirkulyasiyasi kuchayadi. Natijada kon va limfa dimlanishi yoʻqolib, moddalar almashinuvi va M. qilinayotgan joy terisi orqali nafas olish kuchayadi. M. yuraktomir sistemasi ishini yaxshilaydi. Kapillyarni kengaytirib, M. qilinayotgan sohanigina emas, balki undan uzoqdagi toʻqimalarning ham (reflektor yoʻl bilan) qon bilan moʻl taʼminlanishiga imkon beradi: qonning arteriya va venalardan oqishi rivojlanadi. M. muolajasidan soʻng umumiy ahvol yaxshilanadi, charchoq yoʻqoladi. Umumiy (butun gavda) va mahalliy (gavdaning bir qismi, mas, qoʻl yoki oyoq panjasi) M. bor.

Asosiy usullari: silash, uqalash, iylash va qoqib qoʻyish.

Silash — M.ning boshqa usullarini boshlashdan oldin va tugallana-yotganda qoʻllanadi.

Uqalash — birmuncha tez bajariladi, bunda teri va teri ostidagi toʻqimalar turli yoʻnalishda joyidan qoʻzgʻatiladi yoki choʻziladi. Uqalangan joy ustidan silanadi.

Iylash — M.ning murakkabroq usuli. Bunda faqat yuza toʻqimalargina emas, balki chuqur joylashgan muskullar ham taʼsirlanadi. M.ning bu usuli toʻqimalarni ushlash, koʻtarish, bosish va choʻzishdan iborat.

Qoqib qoʻyish yoki "vibratsiya" — tanaga tebranuvchi (titroq) harakat berishdan iborat, uni qoʻl yoki maxsus M. apparatlari yordamida turli jadallik va tebranish bilan bajariladi.

M.ning sport massaji, shifobaxsh, gigiyenik va kosmetik M. kabi turlari bor. Sport M.ida sportchining hamma muskul guruxlariga ketma-ket taʼsir etiladi.

Shifobaxsh M. vrach koʻrsatmasi boʻyicha tayanchharakat apparati, boʻgʻim va moddalar almashinuvining buzilish kasalliklari, radikulit, kontraktura va boshqalarda kompleks davolash bilan birga qilinadi. M.ning boshqa turlari charchoqni bosish va kuch-quvvatni tiklash, odatda, jismoniy mashqlar, suv muolajalari, ertalabki gimnastika bilan birga olib boriladi. Bunday M. xushbichim va bardam boʻlishga imkon beradi. Oʻz-oʻzini M. qilish gigiyenik M.ning bir shakli. M.ni maxsus oʻrgatilgan massajchilar yoki bemorning yaqin kishilari (tibbiyot xodimidan oʻrganib olib) qilishlari mumkin. Kosmetik M. kosmetolog-vrach tavsiyasiga koʻra, sochlarni mustahkamlash, yuzdagi nuqsonlarni yoʻqotish maqsadida koʻllanadi.

Yurak M.i — yurak toʻxtab qolganda odamni jonlashtirish usuli; bunda yurak ritmik ravishda bevosita (koʻkrak qafasi ochilib bajariladigan opera-siyalarda) yoki bavosita (koʻkrak qafasini yormasdan birinchi yordam koʻrsatishda) qisiladi.