Kembrij universiteti

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kembrij Universiteti
Shiori From here, light and sacred draughts
Asos solingan 1209-yil
Oʻquv yurti turi Davlat tadqiqot universiteti
Rektori David Sainsbury, Baron Sainsbury of Turville
Talabalari 24,450 (2020)
Fakultetlar 6,170 (2020)
Bakalavriat 12,850 (2020)
Magistratura 11,600 (2020)
Akademiklar 6,170 (2020) ta
Oʻqituvchilar 3,615 (kollejlar bundan mustasno) ta
Kampusi

University town

617 hectoare (66,400,000 kv. ft)
Manzili Angliya Cambridge
Vebsayti cam.ac.uk

Kembrij universiteti – Angliyaning Kembrij shahrida joylashgan davlat tadqiqot universiteti. 1209-yilda tashkil etilgan ushbu universitet dunyoning eng qadimgi doimiy faoliyat koʻrsatuvchi universitetlari qatorida uchinchi oʻrinda turadi. Universitetning tashkil topishi mahalliy shahar aholisi bilan kelishmovchilikdan soʻng Oksford universitetidan ketgan olimlar Kembrijga koʻchib kelishi bilan bogʻliq[1][2]. Ikkita qadimgi ingliz universitetlari baʼzan raqiblar sifatida tasvirlangan boʻlsa-da, koʻplab umumiy xususiyatlarga ega va koʻpincha ular birgalikda Oxbridge deb ataladi.

Universitetda sakkizta madaniy va ilmiy muzeylar, jumladan Fitsvilyam muzeyi va Kembrij universitetining botanika bogʻi bor. Kembrijning 116 kutubxonasida jami 16 millionga yaqin kitoblar mavjud boʻlib, ulardan toʻqqiz millionga yaqini Kembrij universiteti kutubxonasi, yuridik depozit kutubxonasi va dunyodagi eng yirik akademik kutubxonalardan biridir. Kembridj bitiruvchilari, akademiklar va filiallar 121 ta Nobel mukofotiga sazovor boʻlishgan[3]. Universitetning taniqli bitiruvchilari orasida 194 Olimpiya medali sovrindori boʻlgan sportchilar va oʻz sohalarida bir qancha tarixiy shaxslar, jumladan Frensis Bekon, Lord Bayron, Oliver Kromvel, Charlz Darvin, Jon Garvard, Stiven Xoking, Jon Meynard Keyns, Jon Milton, Vladimir Nabokov, Javoharlal Neru, Isaak Nyuton, Silviya Plat, Bertran Rassel, Alan Tyuring, Lyudvig Vitgenshteyn va boshqalar..

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Taʼsis qilinish[tahrir | manbasini tahrirlash]

1209-yilda Kembrij universiteti tashkil etilishidan oldin Kembrij va uning atrofidagi hududlar, asosan, Ely shahridagi yepiskop cherkovi rohiblarining intellektual obroʻsi va ilmiy hissalari tufayli ilmiy va diniy darajaga ega boʻlgan. Kembrij universitetining tashkil etilishi asosan Oksford universitetida sodir boʻlgan voqeadan soʻng boʻlib, unda Oksford hududidagi mahalliy ayolning oʻlimida adolat maʼmuriyati sifatida uchta Oksford olimi shahar maʼmuriyati tomonidan osilgani sabab boʻldi. Oʻsha davrda Oksford shahri hokimiyati shoh John bilan kuchlli ziddiyat olib borayotgandi. Ushbu ziddiyatlar oqibatlaridan qoʻrqqan Oksford olimlari u yerni tashlab, Parij, Reading va Kembrij kabi mehmondoʻst shaharlarga koʻchishni boshlashadi. Vanihoyat, yangi universitet shakllantirish va uni loyihasini ishlab chiqish uchun Kembrijda yetarlicha olimlar yegʻilishadi[4][5][6].

1225-yilga kelib universitet rektori tayinlandi va qirol Genrix III tomonidan 1231-yilda chiqarilgan farmoyishlarda Kembrijda ijara haqi universitet odatiga koʻra secundum consuetudinem universitatis berilishi belgilandi va ikkita magistr va ikkitadan iborat hay’at tashkil etildi. Bularni aniqlash uchun shaharliklar. Ikki yil oʻtgach, Rim papasi Gregori IXning kansler va olimlar gildiyasiga yoʻllagan maktubi yangi universitetga qoʻshimcha ius non trahi yoki uch yil davomida oʻqishdan chiqmaslik huquqini berdi, yaʼni uning aʼzolari Ely yeparxiyasidan tashqarida sudga chaqirilmaydi[7].

1290-yilda Kembridj papasi Nikolay IV maktubida studium generale sifatida tasvirlanganidan va 1318-yilda Papa Yuhanno XXII tomonidan tasdiqlanganidan keyin, boshqa Yevropa oʻrta asr universitetlaridan tadqiqotchilari Kembrijni oʻrganish yoki maʼruza oʻtkazish uchun tashrif buyurishlari odatiy holga aylandi[8][9].

Kollejlarning asos solinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Emmanuel kolleji kappeli
Peterhouse, Kembrijning birinchi kolleji, 1284 yilda tashkil etilgan

Kembrij universiteti kollejlar aslida universitetning tasodifiy xususiyati edi; Kembrij universiteti tarkibidagi hech bir kollej universitetning oʻzi kabi qadimgi emas. Universitetdagi kollejlar dastlab olimlar stipendiyasi bilan taʼminlangan. Keyinchalik, asrlar davomida kollejlar tomonidan asta-sekin oʻzlashtirilgan, shu jumladan, Kembridjdagi koʻcha va koʻprik nomlari Garret Hostel Lane va Garret Hostal Bridge[10].

Kembrij universitetining birinchi kolleji Piterxaus 1284-yilda Ely episkopi Xyu de Balsham tomonidan asos solingan. 14-15-asrlarda bir nechta qoʻshimcha kollejlar tashkil etilgan. Kollejlar zamonaviy davrda ham tashkil etilgan boʻlsa-da, 1596-yilda Sidney Sussex va 1800-yilda Dauning oʻrtasida 204 yillik tafovut mavjud edi. Eng soʻnggi kollej 1970-yillarning oxirida qurilgan Robinson kollejidir. Yaqinda, 2010-yil mart oyida, Homerton kolleji universitet kolleji maqomiga ega boʻlib, u texnik jihatdan universitetning eng yangi toʻliq kollejiga aylantirildi.

Matematika va matematik fizika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet tezda matematikani oʻrganish boʻyicha jahon yetakchisi sifatida oʻzini namoyon qildi. Matematik tripos deb nomlanuvchi universitetning matematika boʻyicha imtihoni dastlab Kembrijda taqdim etilgan eng keng tarqalgan daraja boʻlgan Sanʼat bakalavriati darajasida oʻqiyotgan barcha bakalavrlar uchun majburiy boʻlgan[11]. Isaak Nyuton davridan 17-asr oxiridan 19-asrning oʻrtalariga qadar universitet amaliy matematikaga, ayniqsa, matematik fizikaga alohida eʼtibor berib kelgan. Matematik Tripos imtihonini tugatgandan soʻng birinchi darajali imtiyozlarga sazovor boʻlgan talabalar kurashchilar deb ataladi va ular orasida eng yaxshi talaba „Britaniyada erishilishi mumkin boʻlgan eng katta intellektual yutuq“ sifatida tavsiflangan „Senior Wrangler“ bilan taqdirlanadi[12].

Kembridj Matematik Triposi juda raqobatbardosh va u Britaniya ilm-fanining eng mashhur ismlaridan baʼzilarini, shu jumladan James Clerck Maxwell, Lord Kelvin va Lord Rayleighlarni butun dunyoga tanitdi[13]. Biroq, G. H. Hardy kabi baʼzi mashhur talabalar Tripos tizimini xushlamadilar, chunki ular talabalar oʻz fanidan yuqori imtihon natijalarini toʻplashga juda eʼtibor qaratishadi dep hisoblashardi.

Zamonaviy davr[tahrir | manbasini tahrirlash]

Selwyn kolleji, 1882-yilda tashkil etilgan

Kembrij universitetining 1856-yilgi qonuni universitetning tashkiliy tuzilmasini rasmiylashtirdi va koʻplab yangi fanlarni, jumladan, ilohiyot, tarix va zamonaviy tillarni oʻrganishni joriy qildi[14]. San'at, arxitektura va arxeologiya boʻyicha yangi kurslar uchun zarur boʻlgan manbalarni Trinity kolleji vakili Viscount Fitzwilliam hayriya qildi, u 1816-yilda Fitzwilliam muzeyiga asos solgan[15]. 1847-yilda Prens Albert Powis bilan bahsda universitet kansleri etib saylandi. Kanselar sifatida Albert universitet oʻquv dasturlarini matematika va klassikaga yoʻnaltirishdan tashqari, zamonaviy davr tarixi va tabiiy fanlarni qoʻshib isloh qildi. 1896-yildan 1902-yilgacha Dawning kolleji anatomiya, genetika va Yer fanlarini oʻrganish uchun universitetning ilmiy laboratoriyalari guruhi boʻlgan Dawning saytini qurishga ruxsat berish uchun oʻz yerlarining bir qismini sotdi[16]. Ushbu davr mobaynida Yangi muzeylar sayti, shu jumladan, West Cambridgega koʻchib oʻtgan Cavendish laboratoriyasi va kimyo va tibbiyot boʻlimlari qurildi[17].

Kembrij universiteti 20-asrning birinchi uchdan birida PhD darajasini berishni boshladi; matematika boʻyicha 1924-yilda birinchilardan boʻlib Kembrijda PhD berilish boshlangan.

Parlament vakillari[tahrir | manbasini tahrirlash]

 Kembrij universiteti Angliya parlamentida parlament oʻrinlarini egallagan ikki universitetdan biri edi va keyinchalik Buyuk Britaniyaning Parlamentida vakil qilingan 19 universitetdan biriga aylandi. Saylov okrugi 1603-yildagi Qirollik nizomi bilan tuzilgan va 1950-yilgacha parlamentning ikki aʼzosini qaytargan va 1948-yildagi Xalq vakilligi toʻgʻrisidagi qonun bilan bekor qilingan. Saylovchilar okrugi geografik hudud emas edi, aksincha, uning saylovchilari universitet bitiruvchilaridan iborat edi. 1918-yilgacha franchayzing doktorlik yoki magistr darajasiga ega boʻlgan erkak bitiruvchilar uchun cheklangan edi.

Ayollar taʼlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nyuxam kollejlari, universitetdagi ayollarga moʻljallangan kollejlardan biri

Birinchi asrlarda, Angliya va boshqa davlatlarda keng tarqalgani kabi, Kembrij universiteti faqat erkak talabalar uchun ochiq edi. Ayollar uchun tashkil etilgan birinchi kollejlar: 1869-yilda Emily Devis tomonidan tashkil etilgan Girton kolleji, 1872-yilda Anne Clough va Genri Sidgwick tomonidan tashkil etilgan Nyunham kollej, 1885-yilda Elizabeth Phillips Hughes tomonidan Kembrij oʻqituvchi kollej sifatida tashkil etilgan Xotin-qizlar kolleji, 1954-yilda Rosmary Murray tomonidan New Hall sifatida tashkil etilgan Murray Edwards kolleji va 1965-yilda tashkil etilgan Lucy Cavendish kollej. Talaba qizlarga Kembrij universiteti imtihonlarini topshirish huquqi 19-asr oxiridan boshlab berildi[18]. Ayollarga, shuningdek, 1881-yilga borib. kurslarda oʻqish, imtihon topshirish va oldingi imtihon natijalarini retroaktiv tarzda yozib olish huquqi berildi; XX asr oʻzgarishidan keyin qisqa vaqt davomida ayollarga Dublin universiteti tomonidan ad eundem darajalarini olish imkoni berildi[19].

1921-yildan boshlab ayollarga sanʼat bakalavri darajasi bilan bogʻliq boʻlgan diplomlar berildi. Ammo ayollar hali sanʼat bakalavriati darajasiga qabul qilinmaganligi sababli ular universitet boshqaruv tuzilmasidan chiqarib tashlandi. Kembrij universiteti talabalari kollejga tegishli boʻlishi kerakligi va tashkil etilgan kollejlar ayollar uchun yopiqligi sababli, ayollar uchun tashkil etilgan bir nechta universitet kollejlariga kirishni cheklashgan. Darvin kolleji, universitetning birinchi bitiruvchi kolleji, 1964-yilda tashkil etilganidan boshlab erkak va ayol talabalarni oʻqishga qabul qilgan va aralash stipendiya tayinlagan. Cherchill, Clare va Kingʻs kollejlaridan boshlangan bakalavriat kollejlari 1972-1988 yillarda ayollarni qabul qila boshladi. Universitetdagi ayollar kollejlari orasida Girton 1979-yilda erkak talabalarni, Lucy Cavendish esa 2021-yildan boshlab erkaklarni qabul qila boshladi. 2023-yildan boshlab ushbu kollejlar faqat ayollar kollejlari boʻlib qoldi. Oksforddagi Sent-Hilda kolleji 2008-yilda erkak talabalarga nisbatan taqiqni toʻxtatgani natijasida Kembrij Buyuk Britaniyadagi ayollar kollejlari mavjud yagona universitetdir; universitetdagi ikkita ayollar kollejlari Newnham va Murray Edwardsdir[20][21]. 2019–2020 oʻquv yili holatiga koʻra, universitetda oʻqishga qabul qilingan erkaklar va ayollar soni, jumladan, aspirantlar soni deyarli mutanosib boʻlib, uning jami talabalar soni 53% erkak va 47% ayolni tashkil qiladi[22].

Shahar va liboslari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet va Kembrij shahri oʻrtasidagi munosabatlar baʼzan noqulay boʻlgan. Shahar va libos soʻzi tarixiy ravishda akademik kiyim kiygan Kembrij aholisi (shahar) va Kembrij universiteti talabalari (kiyim) oʻrtasidagi farqni aniqlash uchun qoʻllanilayapti. Kembrij aholisi va universitet talabalari oʻrtasidagi shafqatsiz raqobat asrlar davomida vaqti-vaqti bilan avj oldi. 1381 yilgi dehqonlar qoʻzgʻoloni paytida kuchli toʻqnashuvlar hujumlar va universitet mulkining talon-taroj qilinishiga olib keldi, chunki mahalliy aholi Kembrij universiteti akademik xodimlariga Britaniya hukumati tomonidan berilgan imtiyozlarga eʼtiroz bildirishdi. Aholi bozor maydonidagi universitet mulkini „Klerklarning oʻqishini yoʻq qiling, yoʻq qiling!“ deb yondirdilar[23]. Ushbu voqealardan soʻng Kembrij universiteti rektoriga jinoyatchilarni taʼqib qilish va shaharda tartibni tiklash imkonini beruvchi maxsus vakolatlar berildi. Shahar aholisi va talabalar oʻrtasida yarashishga urinishlar amalga oshirildi; 16-asrda shahar atrofidagi koʻchalar va talabalar turar joylari sifatini yaxshilash boʻyicha shartnomalar imzolandi. Biroq, 1630-yilda vabo Kembrijga etib kelganida va kollejlar oʻz saytlarini blokirovka qilish orqali kasallikdan jabrlanganlarga yordam berishdan bosh tortishi yangi nizolarga olib keldi[24].

Afsonalar va anʼanalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Queens kollejidagi River Cam daryosini kesib oʻtuvchi matematik koʻprik Qirollar kolleji

Kembridj universiteti 800 yildan oshiq tarixga ega boʻlgani uchun universitet koʻplab anʼanalar, afsonalarni keng yoygan. Baʼzilari haqiqat, baʼzilari esa yoʻq, baʼzisi haqiqat boʻlgan, ammo ular bekor qilingan. Biroq, ular talabalar va gidlar tomonidan keng targʻib qilingan.

Har bir Rojdestvo arafasi, Qirol kolleji xori tomonidan kuylangan Toʻqqiz dars va qoʻshiqlar festivali butun dunyo boʻylab BBC Jahon Xizmati televideniyesi va radiosida efirga uzatilardi. AQSh va boshqa joylarda yuzlab qoʻshimcha radiostansiyalarda yangrardi. Radioeshittirish 1928-yildan beri milliy Rojdestvo bayrami anʼanasi boʻlib kelgan. Garchi festival 1918-yildan beri mavjud boʻlsa-da, bayramning oʻzi 1880-yilda Kornuoldagi Truro soborida bundan ham oldinroq paydo boʻlgan[25]. Festivalning birinchi telekoʻrsatuvi 1954-yilda ilk bor efirga uzatilgan[26][27].

Joylar va binolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yangi muzeylar joyidagi Cavendish laboratoriyasiga kirishYangi muzeylar sayti
Taʼlim fakulteti binosi
Sidgwick sayti yuridik fakultet binosi

Binolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet Kembrij shahrining markaziy qismini egallaydi. Kembrij universiteti talabalari shahar aholisining taxminan 20 foizini qamrab oladi, ushbu koʻrsatkich 2021-yil holatiga koʻra 145,674 kishini tashkil etdi, bu esa shaharda yosh demografiyasining pastroq boʻlishiga olib keldi[28].

Universitetning eski kollejlarining aksariyati Cam daryosi oqib oʻtadigan shahar markaziga yaqin joyda joylashgan. Talabalar va boshqalar anʼanaviy ravishda daryoni oʻrab turgan universitet binolarining koʻrinishini taqdim etadigan Cam daryosida oʻyin oʻynashadi[29].

Kembrij universitetining bir nechta mashhur binolari – Kingʻs College Chapel[30] Jeyms Stirling tomonidan loyihalashtirilgan tarix fakulteti binosi[31]; va Sent-John kollejidagi Cripps binosi[32]. Bir nechta kollejlarning gʻisht devorlari diqqatga sazovordir: Queen kolleji Angliyadagi eng qadimgi naqshli gʻisht devorlarga ega[33] va Sent-Jon kollejining gʻisht devorlari ingliz rishtalari, Flamand bogʻlari va Running bondlariga misoldir[34].

Qismlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet bir nechta qismlarga boʻlingan va ularning har birida universitetning turli boʻlimlari joylashgan, jumladan[35]:

Universitetning Klinik tibbiyot maktabi Addenbrooke kasalxonasida joylashgan boʻlib, u yerda tibbiyot talabalari bakalavr darajasini olgandan soʻng uch yillik klinik joylashtirish davridan oʻtadilar[36]. Gʻarbiy Kembrij qismi keng va universitet sporti uchun yangi binolar va maydonlarni oʻz ichiga oladi[37]. 1990-yildan beri Trampington koʻchasida joylashgan Kembrij sudyasi biznes maktabi menejment boʻyicha taʼlim kurslarini taqdim etadi va Financial Times tomonidan doimiy ravishda dunyodagi eng yaxshi 20 biznes maktablari qatoriga kiradi[38].

Diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij universiteti va uning tarkibiga kiruvchi kollejlar koʻplab diqqatga sazovor joylarni oʻz ichiga oladi, ularning baʼzilari ramziy yoki tarixiy, akademik, diniy va madaniy ahamiyatga ega, shu jumladan:Andoza:University of Cambridge

Tashkilot va boshqaruv[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chapdagi St Johnʼs kolleji ibodatxonasidan Trinity kolleji, Gonville va Caius kolleji, Trinity Hall va Clare kollejining qirollik kolleji ibodatxonasi tomondan koʻrinishi. Kingʻs College Chapel oldida Senat uyi joylashgan..

Kembrij kollegial universitet boʻlib, uning kollejlari mustaqil boʻlib, oʻzini oʻzi boshqaradi, har birining oʻz mulki, vaqflari va daromadlari bor. Aksariyat kollejlar turli fanlardan akademiklar va talabalarni oʻzida birlashtiradi. Universitetdagi har bir fakultet, maktab yoki boʻlimi turli kollejlarga aloqador akademiklarni oʻz ichiga oladi.

Universitet qonuniy ravishda mustaqil xayriya tashkiloti va huquq korporatsiyasi sifatida tuzilgan. Uning korporativ unvonlariga Kembrij universiteti rektori, magistrlari va olimlari kiradi[39].

Kollejlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gonville and Caius kolleji
Xujs xolisidagi Margaret Wileman binosi Hughes Hall

Universitet tashkil etilgandan soʻng 22 yil oʻtgach, 1231-yilda shoh Genrix III tomonidan berilgan qirollik nizomi bilan tan olingan. Kembrij universiteti 31 ta yarim avtonom taʼsis kollejlarini va oltita maktabda tashkil etilgan 150 dan ziyod akademik bo'limlar, fakultetlar va boshqa muassasalarni oʻz ichiga oladi. Eng katta boʻlim – Kembrij universitetining Matbuot va baholash boʻlimi boʻlib, uning yillik daromadi 1 milliard funt sterlingni tashkil etadi va 100 million oʻquvchilarni oʻz ichiga qamrab oladi[40]. Barcha kollejlar universitet ichidagi oʻz-oʻzini boshqaradigan muassasalar boʻlib, oʻz xodimlari va siyosatlarini oʻzlari mustaqil tarzda boshqarishadi. Kembrijda bakalavriat taʼlimi kollejlarda haftalik kichik guruhlar nazorati asosida ma'ruzalar, seminarlar, laboratoriya ishlari oʻtkazishga qaratilgan va bu vaqti-vaqti bilan universitetning markaziy fakultetlari va kafedralari tomonidan qoʻshimcha nazorat qilinadi[41][42].

Kembrijda 31 ta kollej mavjud, ulardan ikkitasi, Myurray Edwards va Newnhem, faqat ayollarni qabul qiladi. Boshqa kollejlardaayollar va erkaklar ajratilmaydi . Darvin erkaklarni ham, ayollarni ham qabul qilgan birinchi kollej edi. 1972-yilda erkaklardan iborat boʻlgan Churchill, Clare va Kingʻs kollejlari ayol bakalavrlarni qabul qilishni boshlashgan. 1988-yilda Magdalene ayollarni qabul qilgan soʻnggi erkaklar kollejiga aylandi[43]. Clare Hall va Darvin faqat aspirantlarni, Hughes Hall, Sent-Edmund va Wolfson esa oʻqishga kirish sanasidan hisoblab, 21 yosh va undan katta boʻlgan bakalavr va magistratura bosqichiga faqat katta yoshdagi talabalarni qabul qilardi. Ilgari faqat ayollar uchun katta yoshdagilar kollej boʻlgan Lucy Cavendish 2021-yilda erkaklar va ayollarni qabul qila boshladi [44] . Boshqa barcha kollejlar ham bakalavr, ham aspirantura talabalarini yosh cheklovlarisiz qabul qilardi.

Kembrij universitetida umumiy 31 ta kollejlar mavjud. Ular quyidagilar[45]:

  1. Christʼs College heraldic shield Christʼs
  2. Churchill College heraldic shield Churchill
  3. Clare College heraldic shield Clare
  4. Clare Hall heraldic shield Clare Hall
  5. Corpus Christi heraldic shield Corpus Christi
  6. Darwin College heraldic shield Darwin
  7. Downing College heraldic shield Downing
  8. Emmanuel College heraldic shield Emmanuel
  9. Fitzwilliam College heraldic shield Fitzwilliam
  10. Girton
  11. Gonville and Caius College heraldic shield Gonville & Caius
  12. Homerton
  13. Hughes Hall heraldic shield Hughes Hall
  14. Jesus College heraldic shield Jesus
  15. Kingʻs College heraldic shield Kingʻs
  16. Lucy Cavendish College heraldic shield Lucy Cavendish
  17. Magdalene College heraldic shield Magdalene
  18. Murray Edwards
  19. Newnham College heraldic shield Newnham
  20. Pembroke College heraldic shield Pembroke
  21. Peterhouse coat of arms Peterhouse
  22. Queens' College heraldic shield Queens'
  23. Robinson College heraldic shield Robinson
  24. Selwyn College heraldic shield Selwyn
  25. Sidney Sussex College heraldic shield Sidney Sussex
  26. St Catharineʼs College heraldic shield St Catharineʼs
  27. St Edmund’s
  28. St Johnʼs College heraldic shield St Johnʼs
  29. Trinity College coat of arms Trinity
  30. Trinity Hall heraldic shield Trinity Hall
  31. Wolfson College Crest Wolfson

Maktablar, fakultetlar va idoralar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Madingley Halldagi davomli taʼlim instituti
Old Schools (chap) universitetning maʼmuriy ofislari joylashgan

31 ta kollejdan tashqari universitetda 150 dan ortiq kafedralar, fakultetlar, maktablar, sindikatlar va boshqa ilmiy muassasalar ham mavjud[46]. Ularning aʼzolari odatda kollejlardan birining aʼzolari boʻlib, universitetning butun oʻquv dasturi uchun mas’uliyat ularning oʻrtasida teng taqsimlanadi.

Kembrij universitetidagi maktab tegishli fakultetlar va boshqa birliklarning keng maʼmuriy guruhi hisoblanadi. Har birida Kengash deb nomlanuvchi, turli taʼsis organlari vakillaridan iborat saylangan nazorat organi mavjud. Kembrij universitetida xuddi shunday yana oltita maktab mavjud[47]:

  • Sanʼat va gumanitar fanlar
  • Biologiya fanlari
  • Klinik tibbiyot
  • Gumanitar va ijtimoiy fanlar
  • Fizika fanlari
  • Texnologiya

Markaziy boshqaruv[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yil iyul oyida oʻtkaziladigan bitiruv marosimidan keyin Regent House officials
Universitetning ilohiylik fakulteti

Universitet rektori cheksiz muddatli lavozim boʻlib, u asosan tantanali boʻladi. Hozirda universitet 2011-yil iyun oyida 90 yoshga toʻlganida nafaqaga chiqqanidan keyin Edinburg gertsogi oʻrnini egallagan Turvillik baron Sensberi Devid Sainsbury tomonidan boshqariladi. Lord Sainsbury nomzodlar kengashi tomonidan nomzod qilib koʻrsatilgan[48][49][50][51]. Saylov 2011-yil 14- va 15-oktyabrda[51] boʻlib oʻtdi, Sainsbury berilgan 5888 ovozdan 2893 tasini oldi va saylovning birinchi sanasida gʻalaba qozondi.

Senat va Regentlar uyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitetning 800 yilligi munosabati bilan Senat uyi chiroqlar namoyishi
Clare kollejidagi eski sud Klare kollejlari

Universitet Senati barcha magistr yoki undan yuqori daraja egalaridan iborat boʻlib, kansler va Oliy styuardni saylash uchun javobgardir. 1950-yilgacha Kembrij universiteti saylov okrugi tugatilgunga qadar Jamoatlar palatasining ikki aʼzosini saylash uchun ham mas’ul edi. 1926-yilgacha universitet Senati universitetning boshqaruv organi boʻlib, Regent House tomonidan taqdim etilgan vazifalarni bajargan[52]. Regent House universitetning boshqaruv organi boʻlib, universitet va kollejlarning barcha rezident yuqori lavozimli aʼzolari, kansler, Oliy styuard, Oliy styuard oʻrinbosari va komissarni oʻz ichiga olgan toʻgʻridan-toʻgʻri demokratiya edi[53]. Regent Housening jamoat vakillari – bu kollejlar tomonidan oʻz nomzodlariga koʻra bir yil muddatga saylangan ikkita proktordir.

Kengash va Bosh kengash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gonville and Caius kolleji

Universitet Kengashi universitetning asosiy ijro etuvchi va siyosatni ishlab chiqaruvchi organi boʻlsa-da, Kengash turli nazorat va muvozanatlar orqali Regent Housega hisobot beradi. Kengash universitetning rasmiy jurnali boʻlgan Kembrij universiteti Reporterga eʼlonlar eʼlon qilish orqali Regent Housega universitet uchun umumiy ahamiyatga ega boʻlgan masalalar boʻyicha maslahat berishga majburdir[54]. 2008-yil mart oyida Regent House kengashning tashqi aʼzolari sonini ikkidan toʻrttaga oshirish uchun ovoz berdi[55][56] va bu 2008-yil iyul oyida Qirolicha hazratlari tomonidan tasdiqlandi[57].

Akademik profil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qabul jarayonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jarayon[tahrir | manbasini tahrirlash]

Peterhouse Old Court
Peterhouse Old Court
Triniti kollej Great Court, XVI asrga asoslangan

Kembrij universitetiga kirish juda raqobatbardosh jarayondir. Masalan, 2022-yilda abituriyentlarning taxminan 15 foizi oʻqishga qabul qilingan[58][59]. 2021-yilda Kembrij oʻz qabul qilish takliflariga qoʻshimcha qabul boʻyicha bandni kiritdi, bu shuningdek, agar juda koʻp talaba tanlangan kirish mezonlariga javob bersa, universitetga qabulni bekor qilishga ruxsat beradi. Ushbu band universitetning nazorati ostida boʻlmagan holatlar yuzaga kelgandagina qoʻllanilishi mumkin. Ushbu band A darajasidagi oʻquvchilarning rekord soni boʻyicha oʻqituvchilarni baholashdan eng yuqori baho olganidan soʻng joriy etildi, bu COVID-19 pandemiyasi davrida A-darajali imtihonlarning bekor qilinishi tufayli kiritilgan[60][61].

Mulohaza boʻyicha nomzodlar uchun majburiy birlashtirish mezonlari
Maʼlumot olish turi Minimal darajalar Izohlar
A darajasi A*A*A* Ilm-fan talabgorlari uchun ilm/matematika fanlarida kamida uchta A* boʻlishi kerak
Xalqaro bakalavr 43 ta umumiy ball, yuqori darajadagi 776 ta ball

Umumiy 42 ball, yuqori darajadagi 777 ball

Abituriyentlar uchun ilm/matematika fanlaridan kamida ikkita 7 ball boʻlishi kerak
Shotlandiyalik oliy oʻquv yurtlari A1A1A1 Ilm-fan talabgorlari uchun ilm/matematika fanlarida kamida 3 ta A1 boʻlishi kerak

2012-yil holatiga koʻra, arizachilar uchun faqat bitta maxsus identifikatsiya toifasi mavjud boʻlib, u S deb nomlanadi, yaʼni ariza alohida qayta koʻrib chiqishga muhtoj. Bu dastlabki intervyu ballari aniqligi shubhali boʻlgan nomzodlar, masalan, nomzod turli intervyu oluvchilardan har biridan boshqacha ball olganida, Internet orqali oʻtkazilgan intervyularda texnik muammolarga duch kelganda yoki kasallik yoki oila aʼzosini yoʻqotish kabi jiddiy yengillashtiruvchi holatlar taʼsirida qoʻllaniladi[62].

Kirish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlashgan Qirollikda ommaviy munozaralar Oksford va Kembrij universitetlarida qoʻllaniladigan qabul jarayonlari toʻliq haqqoniylikka asoslangan va adolatli boʻladimi, shtat maktablarining yetarli talabalari ariza berish uchun ragʻbatlantiriladimi yoki bu talabalarga yetarli darajada kirish taklif qilinadimi, shularni muhokama qilgan. 2020–21-yillarda barcha muvaffaqiyatli ariza topshirganlarning 71% davlat maktablaridan Buyuk Britaniyadagi davlat maktablarida oʻqigan barcha talabalarning taxminan 93% va 16 yoshdan keyingi talabalarning 82%[63] qismi edi[64].

Oʻqitish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij Matematik Tripos natijalari Senatda ovoz chiqarib oʻqiladi va keyin 18-asrda boshlangan anʼanaga muvofiq balkonga tashlanadi.

Kembrij universiteti oʻquv yili universitet nizomi bilan belgilanadigan uchta akademik muddatga boʻlingan[65]. Michaelmas muddati oktyabrdan dekabrgacha davom etadi; Lent muddati yanvardan martgacha davom etadi; va Pasxa muddati apreldan iyungacha davom etadi.

Tartib va bitiruv marosimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bitiruvchilar bitiruv marosimida Senat uyiga kirishadi

Universitetning boshqaruv organi Regent House bitiruv marosimlarini boshqaradi va ovoz beradi. Bu maqsadda jamoat deb nomlanuvchi Regent uyining rasmiy yigʻilishi boʻlib oʻtadi[66], bu odatda yakuniy akt boʻlib, unda bakalavriat va magistratura talabalari va boshqa darajalar uchun universitetning barcha tartiblari yakunlanadi. Diplomlar tasdiqlangandan soʻng, bitiruv uchun nomzodlar oʻzlarining kollejlaridan boshlangʻich yigʻilish paytida ularni taqdim etishlarini soʻrashlari kerak.

Kutubxonalar va muzeylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Triniti kollejining Wren kutubxonasi
Fitzwilliam muzeyi, Kembridj universiteti sanʼat va qadimiyliklar muzeyi

Kembrij universitetida 116 ta kutubxona mavjud[67]. Kembrij universiteti markaziy tadqiqot kutubxonasi sakkiz milliondan ortiq jildni saqlaydi. Bu Buyuk Britaniya va Irlandiyada nashr etilgan har bir kitobning bepul nusxasini talab qilish huquqini beruvchi qonuniy depozit kutubxonasi hisoblanadi[68].

Mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij universiteti har yili ilgʻor professor-oʻqituvchilari va talabalariga bir qator nufuzli mukofotlarni beradi. Shuningdek, u turli xalqaro ilmiy yutuqlarga ega boʻlganlarga, Kembrij universitetiga aloqadorligidan qatʼi nazar, bir qancha mukofotlar beradi. Ushbu mukofotlarning baʼzilari dunyodagi eng qimmatli akademik va intellektual yutuqlar qatoriga kiradi. Ulardan eng mashhurlari:

  • Adam Smith mukofoti har yili universitetning iqtisod boʻyicha eng yaxshi talabalariga beriladi
  • Adams mukofoti, har yili Kembrij universiteti matematika fakulteti tomonidan matematika boʻyicha taniqli tadqiqotlar uchun Buyuk Britaniya rezidentiga beriladi
  • Browne medali, har yili lotin va yunon sheʼriyat tanlovida gʻolib chiqqan talabalarga beriladi
  • Carus Greek Testament mukofotlari, universitet bakalavriat va magistratura bosqichining yillik tanlovi gʻoliblariga New Testament parchalarining yunoncha tarjimasiga beriladigan mukofot.
  • Rektorning oltin medali, universitetda har yili oʻtkaziladigan sheʼriyat tanlovi gʻoliblariga beriladigan mukofot
  • Porson mukofoti, eng yaxshi yunon kompozitsiyasini ishlab chiqqan talabalar uchun mukofot
  • Raymond Horton-Smith mukofoti, har yili Kembrij universiteti tibbiyot fakulteti talabasiga eng yaxshi tibbiyot fakulteti dissertatsiyasi uchun beriladi
  • Seatonian mukofoti, har yili muqaddas mavzudagi eng yaxshi ingliz tilidagi sheʼr uchun beriladi
  • Senior Wrangler, har yili universitetning matematik triposda eng yaxshi natijalarga erishgan talabasiga „Britaniyada erishilishi mumkin boʻlgan eng katta intellektual yutuq“ deb taʼriflanadi[12].
  • Thirlwall mukofoti har yili Britaniya adabiyoti yoki tarixi haqidagi eng yaxshi insho uchun beriladi
  • Thomas Bond Sprague mukofoti, Matematik Triposning III qismida eng yaxshi natijaga erishgan talabaga beriladi
  • Tyson medali har yili eng yaxshi astronomiya talabasiga beriladi

Maʼlumotlar va reyting[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij universitetining soʻnggi oʻn yil ichida milliy ligadagi jadval natijalari

Yoshi[69][70] va ijtimoiy va akademik mavqei[71][72] tufayli Kembrij universiteti Britaniyaning eng nufuzli yoki elita universitetlaridan biri hisoblanadi[73][74][75]. Oksford universiteti bilan bir qatorda, bu borada Buyuk Britaniyaning boshqa universitetlaridan ustun turadigan ikki sohada birinchi oʻrinni egallaydi[69][71][72][76].

Kembrij universiteti muntazam ravishda dunyoning eng yaxshi beshta universiteti qatoriga kiradi. 2023-yil holatiga koʻra, Kembrij universiteti QS Rankings tomonidan MITdan keyin dunyodagi ikkinchi eng yaxshi universitet va Yevropadagi eng yaxshi universitet hisoblanadi[77]. ARWU Kembrijni 2023-yil holatiga koʻra Garvard, Stenford va MITdan keyin dunyodagi toʻrtinchi eng yaxshi universitet deb hisobladi[78]. Times Higher Education reytingida esa 2023-yilgi reytingida Oksford va Garvarddan keyin Kembrijni dunyoda uchinchi (Stenford bilan bogʻlangan) eng yaxshi uchinchi oʻrinni egallaydi[79].

Talabalar hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasmiy zallar va may toʻplari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrijdagi 2005-yil may balida Clare kollejidagi Cam daryosi ustidagi koʻprik
Universitet markazi asosiy ovqatlanish zali

Kembrij universitetida talabalik hayotining imtiyozlaridan biri bu universitetning baʼzi kollejlarida akademik davrlarda va har kuni muntazam ravishda oʻtkaziladigan Formal Hall deb nomlanuvchi rasmiy kechki ovqatlarda qatnashish imkoniyatidir. Rasmiy zalda talabalar odatda oʻzlarining liboslarida ovqatlanish uchun oʻtirishadi, kursdoshlar va baʼzan mehmonlar baland stolda alohida ovqatlanishadi. Funksiyaning boshlanishi va oxiri odatda lotin tilida aytilgan inoyat bilan belgilanadi. Rojdestvo va xayrixohlarni xotirlash uchun maxsus rasmiy zallar tashkil etilgan[80].

Jamiyatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij Ittifoqidagi Stiven Fray, dunyodagi eng qadimgi davralar jamiyatida

Kembrij universitetida umumiy qiziqishlarga ega boʻlgan talabalarni ushbu qiziqishlarni vaqti-vaqti bilan muhokama qilishga undash uchun moʻljallangan koʻplab talabalar jamiyatlari mavjud. Universitetda roʻyxatdan oʻtgan 751 jamiyat mavjud edi[81]. Bunga qoʻshimcha ravishda, individual kollejlar koʻpincha oʻz jamiyatlari va sport jamoalarini targʻib qiladilar.

Sport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij universiteti qayiq klubi qayiqxonasi

Eshkak eshish Kembrij universitetida eng mashhur sport turlaridan biri boʻlib, kollejlar oʻrtasida musobaqalar oʻtkaziladi. Kembrij universitetining Oksfordga qarshi eshkak eshish musobaqasi qayiq poygasi deb nomlanadi. Oksfordga qarshi universitet oʻyinlari boshqa sport turlarida ham mavjud, jumladan kriket, regbi, shaxmat va tiddlywinks . Universitet oʻrtasidagi musobaqada ishtirok etadigan sportchilar sport turi va boshqa mezonlarga koʻra koʻk yoki yarim koʻk rangga ega boʻlishi kerak[82].

Talabalar ittifoqi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  2021-yilda Kembrij talabalar ittifoqi universitet va Birlashgan Arab Amirliklari hukumati oʻrtasidagi 400 million funt sterlingga teng moliyaviy hamkorlikka qarshi petitsiya boshladi. Birlashgan Arab Amirliklarining ichki hujjatlari eʼlon qilinganidan keyin Ittifoq „qadriyatlar boʻshligʻi“ va „akademik erkinlik va institutsional avtonomiya“ ga tahdidni keltirib chiqardi. BAAning xalqaro inson huquqlari qonunlarini buzish tarixiga iqtibos keltirgan holda, universitet xodimlari hamkorlikda jinsi, shahvoniyligi yoki soʻz erkinligi boʻyicha repressiyalarga duchor boʻlishlari haqida ogohlantirdi[83].

Siyosat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij norozilik namoyishida mingdan ortiq talaba va aholisi ishtirok etdi – shaharning eng katta namoyishi – Kembrij universiteti Isroil-Hamas urushi Gazadagi Isroil harakatlari uchun Isroildan chetlanishni talab qildi[84][85]. Oʻquvchilar va xodimlar ham oʻsha muammolarga qarshi norozilik bildirib, oʻqishdan chiqib ketishdi[86].

Gumanitar fanlar, musiqa va sanʼat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gumanitar fanlarda yunonlik tadqiqotlari Desiderius Erasmus tomonidan XVI asr boshida Kembrij universitetida ochildi; Richard Bentliey va Richard Porson bu sohaga katta hissa qoʻshdi. John Chadwick Linear B ning tarjimasi Michael Ventris bilan bogʻliq edi. A. E. Housman universitetda latinizmni oʻrgatgan, ammo shoir sifatida qoʻshgan hissalari uchun ommaga mashhur. Simon Ockley esa arab tilini oʻrganishga katta hissa qoʻshdi.

Kembridj universiteti akademiklari orasida John Maynard Keynes, Thomas Malthus, Alfred Marshall, Milton Friedman, Joan Robinson, Piero Sraffa, Ha-Joon Chang, va Amartya Sen kabi iqtisodchilar bor. Tanilgan bitiruvchi tarixchilar orasida Thomas Babington Macaulay, Frederic William Maitland, Lord Acton, Joseph Needham, E. H. Carr, Hugh Trevor-Roper, Rhoda Dorsey, E. P. Thompson, Eric Hobsbawm, Quentin Skinner, Niall Ferguson, Howard Markel, Arthur M. Schlesinger, Jr. va Karl Shveyzer bor.

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Matematika va fan[tahrir | manbasini tahrirlash]

Siyosat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kembrij universitetida siyosat sohasida kuchli obroʻga ega boʻlgan taniqli insonlar taʼlim olgan, ular quyidagilar[87]:

  • Oliver Cromwell, Angliya himoyachisi (1653-58)[88]
  • 14 ta Britaniya Bosh vaziri, shu jumladan, Britaniya Bosh vazirining birinchi vakili sifatida tan olingan Robert Valpol. Britaniya Bosh vaziri sifatida xizmat qilgan oxirgi Kembrij bitiruvchisi Stanley Baldwin edi.
  • Hindiston, Irlandiya, Trinidad va Tobago, Uganda, Janubiy Koreya va Zambiya prezidentlari, shuningdek, kamida 30 nafar chet el davlat va hukumat rahbarlari; Avstraliya, Birma, Fransiya, Hindiston, Iordaniya, Malayziya, Malta, Tailand, Pokiston, Polsha, Singapur, Janubiy Afrika, Shri Lanka va Yangi Zelandiya bosh vazirlari bilan birga
  • Eng kam toʻqqizta monarx, shu jumladan, Buyuk Britaniyaning Podshohlari Edward VII,VI George VI va (hozirgi shoh) Charles III, Yugoslaviyaning Podshohi II Butrus, Daniyaning Qiroli Margreta II va Ispaniyalik Qirolicha Sofiya. Universitetda shuningdek, Wessexning Earl, Prince Edward kabi koʻplab shohlar oʻqigan.
  • AQSh mustaqillik deklaratsiyasining uchta imzochisi, Thomas Lynch Jr., Arthur Middleton va Thomas Nelson Jr[89].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Catto, J. I.. The History of the University of Oxford: I The Early Oxford Schools, 1st (English), Oxford: Clarendon Press, 1984 — 37–41 bet. ISBN 0199510113. 
  2. ↑ „A Brief History: Early records“. University of Cambridge. 2011-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 17-avgust.
  3. ↑ „Nobel prize winners“. University of Cambridge (2013-yil 28-yanvar). 2016-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-iyun.
  4. ↑ „Early records“ (en). University of Cambridge (2013-yil 28-yanvar). 2013-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 5-dekabr.
  5. ↑ Davies, Mark. „'To lick a Lord and thrash a cad': Oxford 'Town & Gown'“. BBC News. BBC (2010-yil 4-noyabr). 2014-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-yanvar.
  6. ↑ Leedham-Green, Elisabeth. A Concise History of the University of Cambridge. Cambridge University Press, 1996 — 3 bet. ISBN 978-0-521-43978-7. 2015-yil 9-mayda qaraldi. 
  7. ↑ Zutshi, Patrick (2012). "The Dispersal of Scholars from Oxford and the Beginnings of a University at Cambridge: A Study of the Sources". The English Historical Review 127 (528): 1041–1062. doi:10.1093/ehr/ces209. Archived from the original on 1 March 2023. https://web.archive.org/web/20230301163530/https://www.jstor.org/stable/23272738. Qaraldi: 1 March 2023. Kembrij universiteti]]
  8. ↑ Hackett, M.B.. The original statutes of Cambridge University: The text and its history. Cambridge University Press, 1970 — 178 bet. ISBN 978-0-521-07076-8. 2012-yil 2-sentyabrda qaraldi. 
  9. ↑ Willey, David (2012). "Vatican reveals Cambridge papers". Cam 66: 5. 
  10. ↑ Cooper, Charles Henry. Memorials of Cambridge. W. Metcalfe, 1860 — 32 bet. 2012-yil 9-sentyabrda qaraldi. 
  11. ↑ Forsyth, A. R. (1935). "Old Tripos days at Cambridge". The Mathematical Gazette 19 (234): 162–179. doi:10.2307/3605871. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Forfar, David (1996). "What became of the Senior Wranglers?". Mathematical Spectrum 29 (1). 
  13. ↑ „The History of Mathematics in Cambridge“. Faculty of Mathematics, University of Cambridge. 2020-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-sentyabr.
  14. ↑ {{{editor}}}: „Cambridge University Act 1856“. 2012-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 2-may.
  15. ↑ {{{editor}}}: „Biography – The Hon. Richard Fitzwilliam, 7th Viscount FitzWilliam“ (2010-yil 4-may). 2013-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 2-may.
  16. ↑ Taylor 1994, s. 22 harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFTaylor1994 (help)
  17. ↑ Cambridge University Physics Society. A Hundred Years and More of Cambridge Physics Cambridge University Physics Society: . Cambridge University Physics Society, 1995. ISBN 978-0-9507343-1-6. 
  18. ↑ Chambers, Suzanna. „At last, a degree of honour for 900 Cambridge women“. The Independent (1998-yil 31-may). 2016-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  19. ↑ „Trinity Hall's Steamboat Ladies“. Trinity news (2012-yil 14-mart). 2013-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-sentyabr.
  20. ↑ Martin, Nicole. „St Hilda's to end 113-year ban on male students“. The Daily Telegraph (2006-yil 8-iyun). 2008-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-sentyabr.
  21. ↑ „Single-sex colleges: a dying breed?“. HERO (2007-yil iyun). 2008-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 20-aprel.
  22. ↑ „Special No 19“. Cambridge University Reporter. 2020-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-sentyabr.
  23. ↑ Firth Green, Richard. A Crisis of Truth: Literature and Law in Ricardian England.. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2002. ISBN 978-0-8122-1809-1. 
  24. ↑ Shepard, Alexandra. Communities in Early Modern England: Networks, Place, Rhetoric Manchester University Press: . Manchester University Press, 2000 — 216–234 bet. ISBN 978-0-7190-5477-8. 2012-yil 4-sentyabrda qaraldi. 
  25. ↑ Gray. „How Truro created Christmas musical history“. The Guardian (2013-yil 29-noyabr). 2023-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 30-yanvar.
  26. ↑ „Choir that sings to the world“. BBC (2001-yil 24-dekabr). 2007-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-sentyabr.
  27. ↑ Baxter, Elizabeth. „Carols from King's: Cambridge prepares for Christmas“. The Daily Telegraph (2009-yil 18-dekabr). 2022-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  28. ↑ „Cambridge City: Annual demographic and socio-economic report“. Cambridgeshire County Council (2011-yil aprel). 2013-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-sentyabr.
  29. ↑ „A brief history of Punting“. Cambridge River Tour. 2012-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-sentyabr.
  30. ↑ Vitullo-Martin, J.. „What the late Middle Ages wrought“. The Wall Street Journal (2009-yil 19-dekabr). 2017-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 8-avgust.
  31. ↑ „Faculty of History: The building“. University of Cambridge. 2015-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  32. ↑ „Modernist building at St John's College Cambridge is listed“. English Heritage (2009-yil 31-mart). 2014-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-iyun.
  33. ↑ Woodcock. „Building Stones of Cambridge: A walking tour around the historic city-centre. Department of Earth Sciences“. University of Cambridge Retrieved from (2010-yil 20-avgust). 2014-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  34. ↑ Joshi. „Bricks: A Light Foundation“. Johnianblog.blogspot.co.uk (2013-yil 20-iyun). 2013-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-iyun.
  35. ↑ „Map of the University of Cambridge“. University of Cambridge. 2017-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-sentyabr.
  36. ↑ „School of Clinical Medicine: History of the School“. University of Cambridge. 2012-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  37. ↑ „West Cambridge site“. University of Cambridge. 2012-yil 13-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  38. ↑ „Business school rankings: University of Cambridge, Judge Business School“. Financial Times. 2013-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-yanvar.
  39. ↑ „The University as a charity“ (en). University of Cambridge (2013-yil 21-mart). 2021-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-aprel.
  40. ↑ „Cambridge University Press & Assessment grows global impact“. University of Cambridge (2023-yil noyabr). Qaraldi: 2024-yil 29-yanvar.
  41. ↑ Tapper, Ted „The Tutorial System: The Jewel in the Crown“,. Oxford, the Collegiate University, Higher Education Dynamics. Springer, 2011 — 95–115 bet. DOI:10.1007/978-94-007-0047-5_6. ISBN 978-94-007-0046-8. 
  42. ↑ „What should students expect from their College and the University?“. University of Cambridge (2017-yil dekabr). 2021-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-iyun.
  43. ↑ O'Grady, Jane. „Obituary – Professor Sir Bernard Williams“. The Guardian (2003-yil 13-iyun). 2023-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 8-may.
  44. ↑ (2019-yil 11-mart). „Lucy Cavendish to become mixed-gender college, admitting students from age 18“. Press-reliz.
  45. ↑ „Statutes and Ordinances 2011: Admission to Degrees“. University of Cambridge (2011-yil 21-may). 2016-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-sentyabr.
  46. ↑ „Cambridge – Colleges and departments“. University of Cambridge (2013-yil 24-yanvar). 2016-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 27-noyabr.
  47. ↑ „About the Schools, Faculties & Departments“. University of Cambridge. 2013-yil 8-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 1-may.
  48. ↑ „Home – News – University of Cambridge“. Admin.cam.ac.uk. 2011-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-fevral.
  49. ↑ „Update: Booming Blessed To Bloom As Chancellor? " The Tab“. Cambridgetab.co.uk (2011-yil 2-iyun). 2011-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-fevral.
  50. ↑ Davies, Caroline. „Cambridge university chancellor race gets tasty as grocer joins in“. The Guardian (2011-yil 17-iyun). 2015-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-iyun.
  51. ↑ 51,0 51,1 „Election for the Office of Chancellor“ (2011-yil 21-iyun). 2013-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-iyun.
  52. ↑ „How the University works: The Senate“. University of Cambridge (2011-yil 20-iyun). 2013-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  53. ↑ Statutes and Ordinances, 2007–2008
  54. ↑ „Annual Report of the Council for 2003–04“. Cambridge University Reporter (2004-yil 15-dekabr). 2020-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-sentyabr.
  55. ↑ Grace 2 5 December 2008
  56. ↑ Acta in the Reporter, No 6107, publishing Results of Ballot
  57. ↑ „Statutes approved: Notice“. Cambridge University Reporter (2008-yil 23-iyul). 2020-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-sentyabr.
  58. ↑ „Application statistics“. www.undergraduate.study.cam.ac.uk. 2019-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 15-oktyabr.
  59. ↑ „Undergraduate Admissions Statistics“. University of Cambridge. 2021-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-avgust.
  60. ↑ Yeomans, Emma. „Cambridge to withdraw places if oversubscribed“ (en-GB). The Times. 2021-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-fevral.
  61. ↑ „Cambridge offer-holders told their places may be withdrawn if their course is over-subscribed“ (en-GB). University of Cambridge (2021-yil 3-fevral). 2021-yil 3-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-fevral.
  62. ↑ „Compulsory pooling – a Freedom of Information request to University of Cambridge“ (en). WhatDoTheyKno.comw (2020-yil 26-noyabr). 2021-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-aprel.
  63. ↑ „Philip Hensher: Rejecting Oxbridge isn't clever – it's a mistake“ (en). The Independent (2012-yil 19-yanvar). 2022-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-aprel.
  64. ↑ Brackley, Paul. „University of Cambridge to welcome record proportion of state school students in October 2021“. Cambridge Independent. 2022-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-aprel.
  65. ↑ „University of Cambridge Term dates“. University of Cambridge. 2013-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 19-aprel.
  66. ↑ „Graduation: The Ceremony“. University of Cambridge. 2012-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-sentyabr.
  67. ↑ „Facilities and resources“. Cambridge Admissions Office. 2012-yil 12-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-yanvar.
  68. ↑ „Legal Deposit in the British Library“. The British Library. 2016-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-yanvar.
  69. ↑ 69,0 69,1 Kalwant Bhopal. Elite Universities and the Making of Privilege: Exploring Race and Class in Global Educational Economies. Taylor & Francis, 31 January 2023 — 12 bet. ISBN 9781000829105. 
  70. ↑ Stella Cottrell. You2Uni: Decide. Prepare. Apply. Bloomsbury Publishing, 16 September 2017 — 108 bet. ISBN 9781137022431. 
  71. ↑ 71,0 71,1 Joan Abbott. Student Life in a Class Society. Elsevier [1971], 17 May 2014 — 40 bet. ISBN 9781483186580. 
  72. ↑ 72,0 72,1 H. C. Dent (February 1944). "Old and New Universities". Bulletin of the American Association of University Professors (American Association of University Professors) 30 (1): 88–91. doi:10.2307/40220510. 
  73. ↑ M. Finn. The Gove Legacy: Education in Britain after the Coalition. Springer, 20 February 2015 — 92 bet. ISBN 9781137491510. 
  74. ↑ Mathew Guest. Christianity and the University Experience: Understanding Student Faith. A&C Black, 12 September 2013 — 6 bet. ISBN 9781780936215. 
  75. ↑ Rowland Atkinson. Gentrification in a Global Context. Routledge, 10 December 2004 — 89 bet. ISBN 9781134330652. 
  76. ↑ Edward Dutton. Meeting Jesus at University: Rites of Passage and Student Evangelicals. Routledge, 5 December 2016 — 42 bet. ISBN 9781351918374. 
  77. ↑ „QS World University Rankings 2023: Top Global Universities“ (en). Top Universities. 2012-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-iyun.
  78. ↑ „ShanghaiRanking's Academic Ranking of World Universities“. www.shanghairanking.com. 2019-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 1-mart.
  79. ↑ „World University Rankings“ (en). Times Higher Education (THE) (2021-yil 25-avgust). 2023-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-oktyabr.
  80. ↑ Sheinman, Anna. „Inside Cambridge: Fizz, Fellows and Formal Hall“. Huffington Post (2012-yil 4-yanvar). 2012-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  81. ↑ „Societies Directory“. Cambridge University Students' Union (2010-yil 12-yanvar). 2018-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 2-sentyabr.
  82. ↑ {{{editor}}}: „Origins of the Cambridge Blue“. 2013-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-yanvar.
  83. ↑ „Statement on the University's proposed partnership with the UAE“. Cambridge SU (2021-yil 6-avgust). 2021-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  84. ↑ Williams, Eric; Hilton, Daniel. „Protesters call for divestment in Cambridge's biggest pro-Palestinian demonstration“ (en). Varsity Online (2023-yil 28-oktyabr).
  85. ↑ „Pro-Palestinian protest in Cambridge calls for ceasefire in Gaza as flag projected onto King's College“. Cambridgeshire Live (2023-yil 4-noyabr).
  86. ↑ Williams, Eric; Armstrong, Felix. „Hundreds walk out of lectures in pro-Palestinian protest“ (en). Varsity Online (2023-yil 10-noyabr).
  87. ↑ „Why Cambridge?“. Cambridge Judge Business School. 2012-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  88. ↑ „'A brave bad man': Oliver Cromwell, 1599–1658“. Cambridge University Library. 2014-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-may.
  89. ↑ „International Cambridge – United States of America“. University of Cambridge (2012-yil 29-mart). 2012-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 2-sentyabr.

Qaydlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Japanese Students at Cambridge University in the Meiji Era, 1868–1912: Pioneers for the Modernization of Japan“. Archived from the original on 17 February 2009. Retrieved 8 August 2009., A Translation from a Japanese Original. Lulu Press, 2004. ISBN 978-1-4116-1256-3. Lulu Press. 2004. ISBN <bdi>978-1-4116-1256-3</bdi>. This book includes information about the wooden spoon and the university in the 19th century as well as the Japanese students.

Koordinatalari: 52°12′19″N 0°7′2″E / 52.20528°N 0.11722°E / 52.20528; 0.11722 G O 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kembrij_universiteti&oldid=4197408" dan olindi