Buxoro zindoni

Buxoro zindoni
Koordinatalari	39/46/44/N/64/24/50/E
Material	Pishgan g‘isht
Ochilish sanasi	XVIII asr
Yopilish sanasi	1920—yil
Xarita
Koordinatalari	39°46′45.149″N 64°24′50.202″E

Buxoro zindoni 1890-yilda

Buxoro zindoni — Buxoro amirining qamoqxonasi. U XVIII asr oxirida, mangʻitlar sulolasi davrida qurilgan, Buxoro amirligining eng yirik zindonlaridan biri edi. Buxoro inqilobi, monarxiya qulashi va Buxoro Xalq Sovet Respublikasi tashkil topgandan keyin yopilgan. Hozirda u shaharning diqqatga sazovor joylaridan biri hisoblanadi. Ayni paytda bu yerda Buxoro huquq va qonunchilik tarixi muzeyi joylashgan.

Tarixi

Zindon XVIII-asr 2-yarmida, mangʻitlar sulolasi davrida qurilgan boʻlib, qadimiy shahristonning shimoliy-gʻarbiy burchagida, oʻrta asrlarga oid Xoʻja Nizomiddin bolo guzari hududida, Ark qalʼasidan yuz metr shimoli-sharqda joylashgan.

Meʼmorchiligi

Zindonning atrofi pishiq gʻisht terib qurilgan va yuqorisi ham baland gashtin devor bilan oʻralgan tepalik ustidagi imoratlar majmuasidan iborat. Zindonga kichik peshtoqli va 2 tabaqali qadimiy yogʻoch eshigi boʻlgan darvozaxonadan kiriladi. Zindon ikki qismga boʻlinadi: zindoni bolo — yuqori zindon va zindoni poyon — quyi zindon. Birinchi qism mahkumlar uchun xonalari boʻlgan bir nechta hovlilardan iborat. Zindonning bu qismidagi asirlarni har oyda ikki marta maydondagi zanjir bilan bogʻlangan holda sayrga olib chieilgan. Mahbuslar ob-havodan qatʼi nazar, yalangoyoq yurishgan. Ikkinchi qism diametri 5 metr va chuqurligi 6,5 metr boʻlgan chuqur oʻradan iborat boʻlib, jinoyatchilar uning tubiga arqonlar bilan tushirilgan, shuningdek, ularga oziq-ovqat ham xuddi shu tarzda uzatilgan. Oʻsha davrdagi koʻplab musulmon mamlakatlarida mahbuslarni yoki ogʻir jinoyatlarda ayblanganlarni chuqur oʻraga qamab qoʻyish qoʻllanilgan. Bitta maxsus katta kamera siyosiy mahbuslar va u yoki bu sabablarga koʻra zindonga tushib qolgan xonlikning yuqori martabali amaldorlari uchun moʻljallangan edi. Koʻpincha qoʻzgʻolonchilar, qotillar, qaroqchilar, oʻgʻrilar, qarzdorlar, zoʻrlovchilar (agar ularga oʻlim jazosi qoʻllanilmagan boʻlsa), oʻlimga hukm qilinganlar (koʻpincha boshni kesish qoʻllanilgan) va hukm chiqarilgandan keyin darhol sodir etilmagan boʻlsa, ijro etilishini kutayotganlar, shuningdek, hukmni kutayotgan gumondorlar zindonga tashlangan. Hovlisida turli davrlarga oid pastak gʻishtin binolar bor. Bular zindonbon xonasi, soliq toʻlamaganlar, qarzdorlar va siyosiy mahbuslar hamda oʻlimga mahkum etilganlar uchun qurilgan xonalardir.

Buxoro zindoni Buxoroning boshqa meʼmoriy, arxeologik, diniy va madaniy yodgorliklari qatori UNESCOning O‘zbekistondagi Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

2020-yilda zindonda Behbudiy haqidagi filmning ayrim epizodlari suratga olingan.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil